O barrio de Araotz atópase en Oñati. Con todo, para ser un barrio de Gipuzkoa, a zona ten algo especial, algo que non se ve no resto: Araotz conta con especies de clima atlántico que se atopan no resto de Gipuzkoa e que necesitan zonas húmidas e tépedas. Pero coma se a proximidade da vertente mediterránea contamináseo, nos montes de Araotz pódense ver tamén zonas de paisaxe mediterránea con fauna e flora autóctonas. A mestura destas dúas condicións e a riqueza dos diferentes hábitats que alberga a paisaxe converten a Araotz nun espazo singular para o achegamento e a fascinación de calquera persoa interesada na fauna e a flora, e en xeral na natureza.

Lugar de encontro dos lagartos do País Vasco

No País Vasco existen tres especies de lagartos: Lagarto verde, lagarto schreiber e gardatillo. O lagarto verde é o máis común na vertente atlántica, onde o clima é máis húmido. O lagarto Schreiber tamén se limita á vertente atlántica, pero ten as diferentes necesidades do lagarto verde e non se atopa tanto. Gardatxo, de zonas secas e sollías, é un lagarto da zona mediterránea, máis común en Álava e no sur de Navarra.

No País Vasco, o gardatxo e o lagarto verde son bastantes as zonas que viven cerca unhas doutras. O lagarto verde e o lagarto schreiber son algúns dos lugares nos que se atopan. O lagarto Schreiber e o cardillo son menos as zonas que viven a poucos quilómetros de distancia, pero o tres lagartos viven no mesmo val, só coñécese un dos núcleos que conviven no mesmo espazo: Araotz.

Este feito, máis aló da mera curiosidade, ten unha gran importancia para os herpetólogos que estudan a vida e a bioloxía dos réptiles. De feito, este espazo no que conviven ou compiten as tres especies pódese converter nun excelente laboratorio natural para analizar os modos de vida, as loitas, as demandas de microhábitat ou os ritmos dos lagartos. Cal é a estratexia de cada unha das tres especies para sobrevivir na zona de competición? Hai algún lagarto que sobresaia dos demais? Comparten ou teñen ben repartidos os ámbitos de cada un? Respecto ao resto das zonas nas que viven estes lagartos, compórtanse de maneira diferente os de Araotz?

Gardatxo en Araotz. Crónica dun achado

O feito de ver o tres lagartos de Araotz non é cousa de moito tempo. Aínda que pareza mentira, no século XXI aínda se descoñecen as divisións de moitas especies de Euskal Herria: onde están, onde non están. E si falamos de réptiles, máis nada que dicir. O lagarto schreiber descubriuse por primeira vez en Araotz hai un ano. O caso do gardatxo tamén é un claro exemplo. Até o comezo desta primavera en Gipuzkoa nunca se atoparon gardatxis. Por tanto, pódese dicir que a única poboación coñecida en Gipuzkoa é a de gardatxo descuberta nesta primavera en Araotz.

Desde o primeiro día de observación do Gardatxo, coordinado pola Sociedade de Ciencias Aranzadi, un grupo de biólogos e naturalistas traballa na mostraxe das terras de Araotz. Durante a primavera realizáronse saídas e mostraxes co obxectivo de coñecer a zona tomando como punto de partida anfibios, réptiles, odonatos, bolboretas e plantas.

Os humidais, as beiras dos ríos, as zonas de enebro... e os muros, observaron antigas paredes de pedra calcaria co obxectivo de aumentar o coñecemento dos réptiles e máis concretamente dos lagartos.

Nas montañas de Araotz, a persoa que levantara as pedras para construír as paredes, non pensaba nunca que non só separase as terras, senón que o vello muro servise tamén para unir os lagartos. De feito, nas antigas paredes calcarias de Araotz, os ollos de lagarto son tres e o tres diferentes.

LAGARTO VERDE (LACERTA BILINEATA)

A especie de lagartos máis común da vertente atlántica. O dorso adoita ser verde, infestado de pequenos puntos negros e o ventre amarelo. As femias adoitan ter dúas ou catro raias brancas a ambos os dous lados das costas. De aí o seu nome científico (bilineata). Na época ugal os machos teñen a cabeza azulada.

LAGARTO SCHREIBER (LACERTA SCHREIBERI)

Só pódese atopar na Península Ibérica. En Galicia é abundante e a medida que se achega ao País Vasco, a distribución vaise estreitando: Tamén se reduce ao leste de Bizkaia e Álava, e é pouco común no leste de Gipuzkoa, sendo unha cita dos anos 80 o único testemuño, en Jaizkibel. Os machos adoitan ter as costas máis verdes, con pequenas manchas e na época de proliferación toda a cabeza vólveselles azul até o pescozo. As femias presentan manchas máis grandes nas costas e presentan unha cor parda na cabeza e costas. Son Egoitz Alkorta e Ander Izagirre os que visitaron por primeira vez esta especie de Araotz.

GARDATXO (TIMON LEPIDUS)

O lagarto máis grande de Europa. Trátase dunha especie de clima mediterráneo á que lle gustan os espazos abertos. Caracterízase polas súas manchas azuis nos costados das costas e polo seu gran tamaño. Ibai Ugarte é o que viu por primeira vez en Araotz e, por tanto, en Gipuzkoa.

Cirauna
(Anguis fragilis) Sugandillas:

Muro lagartija (Podarcis muralis) Sugandila parda
(Podarcis liolepis) Sugandila vitalista (Zootoca vivipara)
Serpes:

Serpe lisa do Norte (Coronella austriaca) Serpe lisa
do Sur (Coronella girondica) Serpe gravata (Natrix
astreptophora) Serpe viperacara (Natrix maura) Serpe esculpión
(Zamenis longissimus) Serpe cantauriana (Vipera seoanei)
Moscas:


Gardatxo (Timon lepidus) Lagarto verde
(Lacerta bilineata) Mosquito Schreiber (Lacerta schreiberi)