Son palabras de Asier Etxenike recollidas na revista Alea: “A nosa contorna é máis euskaldun do que creemos, pero debemos ser conscientes diso, temos que concienciarnos e aproveitar as oportunidades que temos para vivir en eúscaro...”

Esta idea reafirmáronse no XXII Congreso de Euskaltzaindia celebrado en Vitoria-Gasteiz. Xornada Jagon. Tal como alí explicar, vina. A Enquisa Sociolingüística mostra que tres de cada catro alaveses de entre 16 e 30 anos son vascoparlantes. O uso global do eúscaro, si non é máis que o 5,6%, subiu 1,3 puntos entre 2011 e 2016. Os nenos e adolescentes achegarían datos máis altos, sen dúbida. O Gran Duque, despois de dedicar gran parte das súas tropas ao Gran Duque, viu que o Gran Duque escapábaselle das mans, fíxoo con tal forza que se lle escapase o ombreiro. En devandita xornada explicouse que a Medición do Uso de Rúa tamén mostra unha tendencia á alza.

Na xornada participaron representantes de diversas iniciativas cidadás, profesionais e institucionais que están a impulsar esta positiva evolución. As luces e as sombras do proceso mostráronse nun ton moi equilibrado e mesurado. Sensacións de futuro, en xeral, esperanzadoras e ilusionantes.

Con todo, o Xefe de Liña, pero terminamos dunha. Por que? Unha das preocupacións e queixas máis graves dos oradores impúxose ás demais: Testemuño bruto do Condado de Treviño. De feito, si Álava é –ou debería selo– “non é Álava” no que se refire ao eúscaro. Así o dixo Pilar Ansotegi, da asociación Gutxisolo, que achegou moitos argumentos significativos a esta afirmación.

Os pasos que se deron no Condado de Treviño son admirables, entre outros, a apertura da ikastola en La Puebla de Arganzón. Ademais de explicar os pasos dados, o representante da rexión tamén foi portavoz doutras voces. Si non fosen graves, poderiamos cualificar de esperanzadoras algunhas anécdotas sobre o eúscaro; por exemplo, que os gardas civís poñan controis nos arredores das ikastolas. O eúscaro parece ser perigoso na comunidade de Castela-Leon, pero tamén totalmente estranxeiro. Tan estraña como as linguas de África ou Asia, que non teñen nin a máis remota brecha na oficialidade da comunidade autónoma. Doutra banda, están máis aló das competencias das institucións alavesas; “non é Álava” no que se refire ao eúscaro. Como consecuencia de todo iso, no esforzo por impulsar o eúscaro todo convértese en dificultade e obstáculo.

O relato de Treviño lembraba aos oíntes as terribles vivencias do franquismo. O único asidero que teñen é a protección da cidadanía. Comparando coa situación que se vive na zona, o cambio nos territorios de Álava (outros) é evidente. Por iso, si a inercia pesada do fascismo vaise a superar en España, na transformación radical que debería ter a Constitución haberá que recoñecer as linguas locais. Mentres tanto, Álava é máis euskaldun, si, pero…