Etíope de Gernika

Yemisirach Adimassu (Adis Abeba, Etiopía, 2000), estudante de Gernika hai catro anos, cursou a ESO na ikastola San Fidel da localidade e agora está nun módulo de enfermaría en Amorebieta-Etxano, co obxectivo de aprender máis. Addis chegou a casa de Abeba coa irmá Afrike. “Aquí vive o adoptado. A min tamén me quixeron adoptar, pero un pouco maior xa eu, e non podendo adoptar, puidéronme traer a través do programa de estudos”. En canto chegaron, atopouse coa lingua de aquí, ou coas que se falan no noso país. “Non sabía que era euskera, e tampouco sabía falar en castelán. Cando empecei aquí á ikastola, fíxeno en inglés cos meus amigos!”. A lingua franca axudou ao recentemente chegado a establecer os seus primeiros contactos. “Só sabía que en España falaban en castelán. Pero vin a Euskal Herria, a Gernika, e aquí tamén se fala euskera. E, ademais, gústame falar en eúscaro. E paréceme máis fácil que aprender en castelán. A verdade é que falo moito mellor en eúscaro que en castelán. En casa tamén falamos en eúscaro”. Mentres tanto, tócalle aprender, a chea de verbos do bertsolari de alí, as palabras, mil máis... “Ao principio, todo era novo, todo era novo, porque era unha chea de verbos. Tiven que aprendelo todo de golpe. Os dous primeiros anos fóronme duros. Ás veces cheguei a pensar que estaba a perder o tempo. Estudaba, estudaba e non superaba. Botábame a chorar. Os meus amigos, en cambio, animábanme. E tiña que aprender máis, para recuperar o tema, e superábao”. Ao final, contentos, contentos os de casa, contentos os profesores. “Os profesores da ikastola dixéronme que están orgullosos de min, como aprendín!”.

Euskaraz Adimassu, é de escoita na melodía do eúscaro de Gernika, falando en biscaíño. “A enfermaría, por exemplo, aprenderei en eúscaro en Zornotza, porque me gusta máis o eúscaro que o castelán, e adáptome mellor”. Non estará só na vía de enfermaría. Contará tamén con dous compañeiros de estudos en Amorebieta-Etxano, pero os que o farán en castelán. “Entre eles tamén falan en castelán. Eu, antes, sempre respondía en eúscaro, aínda que se me dirixan en castelán. Agora empezo a responder en castelán. Cando vin, na cuadrilla falabamos todo en eúscaro. Agora, máis en castelán que en eúscaro. Sinto que perdín o eúscaro”. Mentres tanto, permaneceu dúas veces en internado durante as vacacións de verán. A segunda quincena de agosto estivo no Baluarte de Amorebieta. “Isto é o que hai!”, díxonos e saudounos o etíope Adimasso de Gernika.

Dous húngaros e un austríaco

O tres universitarios, da mesma idade, aínda que cada un ten o seu propio camiño no que se refire ao eúscaro e a outras linguas. Sara Molnar (Budapest, Hungría, 1992) falounos en castelán e eúscaro. Cando empezou a estudar en castelán, soubo que o eúscaro tamén existía hai catro anos. Estivo en Latinoamérica, traballando como voluntario no sur de Perú. Necesitábano todo, aprendendo a coidar e xogar aos nenos. “Eu entón non sabía castelán, pero aos nenos de alí ensinabámoslles a través do xogo como ler e escribir. Despois fun estudante de Erasmus en Salamanca durante medio ano. Alí estudei ben en castelán e decateime de que no Estado español tamén había euskera. Cando volvín a Budapest collín clases de español na universidade e púxenme a aprender idiomas: ruso, castelán e eúscaro”. Sara Molnar foi profesora en Budapest de Oxel Uribe-Etxebarria, lector de eúscaro e cultura vasca do Instituto Etxepare.

Marilena Opferkuch (Graz, Austria, 1996) é unha anécdota en castelán. “En 2009, a Copa da UEFA, agora chamada Liga Europa, era un partido de campionato no pobo no que vivía, en Salzburgo. O equipo local xogou contra o Athletic de Bilbao, e foi entón cando ouvín por primeira vez eses nomes: Bilbao, Euskadi, euskera… Chamáronme a atención. Despois de anos, o ano pasado empecei a estudar realmente en eúscaro, na universidade de Leipzig”. Díxonos o lector Unai Lauzirika. En Leipzig, con todo, contan con lectores de eúscaro, galego e catalán. Marilena Opferkuch elixiuche o eúscaro. E por que o eúscaro? “Por que non?”, contestou, e a continuación: “Porque quero”.

É a primeira vez que participa no barnetegi, grazas á bolsa do Instituto Etxepare. “A nosa universidade ofrece dúas bolsas ao ano. Este ano vin, non sei nada do ano que vén. Non é xusto que eu renove a bolsa, porque hai máis alumnos que queren vir. Si viñese, eu pagaría o curso”.

Viktor Ulicsni (Nagykoros, Hungría, 1989) dirixíusenos en inglés e en eúscaro, sen entender nada de nada en castelán. “Sempre me interesaron as linguas e as culturas estranxeiras. Quizá tiña dez anos cando me atopei con Basque. O meu campo é a etnobiología. O coñecemento que teñen os membros dunha comunidade sobre as bestas salvaxes”. Ulicsnik non ten obxectivo de alcanzar un nivel determinado. É afeccionado. O curso pasado estudou eúscaro na Universidade de Budapest, e este curso tamén o fixo.

Mentres aprende idiomas, Molnar coñece os nós da aprendizaxe das linguas do mundo. “Aprender euskera, por exemplo, resúltame difícil, pero non tan difícil. Tamén en Hungría pomos as preposicións ao final da palabra, e podemos formar palabras enormemente longas. Iso non me facilita a aprendizaxe, pero axúdame. Doutra banda, como tamén aprendín en castelán, nalgún momento entendín o xogo dos tempos verbais do eúscaro. Estou metido no barnetegi de Zornotza e podo dicir: nunca aprendín un idioma tan rápido, este é o curso intensivo!”. Engadida por Opferkuch: “Oito horas de clase ao día, e o resto tamén en eúscaro, gustaríame aprender o idioma de forma rápida!”.

Opferkuch non ten grandes dificultades. “Dise que o eúscaro ten unha gramática difícil, casos de declinación, paradigmas verbais… Pero se se practica, non é difícil. Viñemos á conversación desde o traballo Nor-nor-nork, e entendino no aire, porque é o mesmo que o alemán”. Por suposto, non sempre é así. “A min cústame aprender as palabras, paréceme que teñen o mesmo son: ‘limpar’, ‘preguntar’, ‘atopar’…”. É difícil coselos na súa memoria: “E nótase: o resto dos alumnos sabe moito máis que nós. Nós sempre estamos a falar de ‘non sei’”. Ulicsnik dixo: “Si. A maioría ten o eúscaro experto en eúscaro desde pequenos. Algúns son expertos en pais e nais; outros, na escola. Teñen no cerebro unha especie de coñecemento da linguaxe que florece instantaneamente. Nós non o temos. Pero fixemos o camiño e podemos estar moi orgullosos”.

Catro estudantes estranxeiros, no verán en Euskal Herria, estudando eúscaro no Baluarte de Zornotza.