Cociñeiro antes que escritor, antes pescador e mariño.

Si, no meu caso é así: Aos 13 empezaba a traballar no escabeche do pobo, aos 15 á mar, á pesca, e aos 16 a Barcelona, aos mercantes. Navegando xa cumprira 25 anos antes de embarcar en Izarra.

Como entraches no petroleiro Izarra?

Non estaba moi conforme entón estaba no barco, e un amigo convidoume a entrar no Auma, que gañaría ben, e entrei, cociñeiro. Nada máis chegar dixéronme “non sabes onde che metiches, é un pirata”. Por tanto, os da tripulación tiñamos sospeitas, pero eran cousa do armador e do capitán.

Pero advertiu inmediatamente as escuras manobras.

Eu embarqueime en Las Palmas de Gran Canaria , onde deixou o petróleo, e logo levamos gasolina desde Tenerife a Monrovia (Liberia). Foi unha viaxe normal, pero de alí recibimos a orde de regresar ás Illas Canarias. Non parecía normal, en principio estaba preto porque tiñamos que ir a Nixeria a cargar o petróleo. En Gran Canaria, fondearon no mar sen chegar a porto e fixeron algúns arranxos no barco: pintaron a cheminea, desdibujaron o barco e cambiaron o seu nome por Estrela en lugar de Auma. Alí quedou claro que había algunha trampa.

Entón fostes a Nixeria.

Si, ao porto de Bonny, en busca de petróleo, pero cando chegamos alí, Izarra non estaba no libro de rexistro, por suposto, e os nixerianos rexeitaron o barco. Ancoramos preto da costa, esperando o permiso de entrada, pero a comida e o combustible puxéronse a punto. Entón fomos a Camerún, compramos comida co pouco diñeiro que nos deu o armador e volvemos a Nixeria. Os nixerianos presentaban sospeitas e un día achegouse un patrulleiro dos soldados, disparando ao aire. Subiron a Izarra e buscaron unha arma no barco. Despois conducíronnos ao porto, detidos.

Aí comezou o secuestro de seis meses.

En decembro xa deron o golpe de estado, na Noitevella de 1983, e nós chegamos alí en marzo de 1984. O novo Goberno quería deixar en evidencia as corrupcións do anterior e... levaron ao capitán José Luís Peciña e condenárono á morte por un delito de tráfico de petróleo. Nós estivemos secuestrados seis meses no barco, e el estivo 25 meses no cárcere.

Pero o capataz estaba aquí.

Si, era José María López Tapia, dono da empresa navieira Letasa. O sector en crise entrou entón nos negocios limpos. De feito, todas as empresas desapareceron naquela época. Na actualidade España non ten ningunha empresa de comercio marítimo, á parte dos barcos para turistas: Armas, Acciona, Balearia e nada máis.

Cantos piratas flotan no mar?

Antigamente os piratas navegaban a bordo dos barcos, hoxe en día quedan en terra. Antes eran corsarios que se facían a cambio dunha parte, pero agora os que se embarcan son simples traballadores. Tamén está a corrupción política, o petróleo que nós traiamos sen problemas nAs Palmas que compraba Petrolífera Ducar, o que máis tarde sería ministro, Arias Cañete, estaba aí.

Noutro libro, O contubernio nuclear, Lemoiz, fala da central nuclear. Quen se mesturaron naquel consenso?

A maioría dos políticos e institucións, tanto de aquí como de España, como a Deputación de Bizkaia. Houbo outro proxecto en Deba, pero o de Gipuzkoa rexeitouno.

En Armintza, e no Concello de Lemoiz, como concelleiro, es dos que se enfrontaron á nuclear. Estaban todos en contra?

Non, a maioría da poboación estaba a favor e era comprensible, vían que ía haber oportunidades de traballo e así era, a maioría de nós tivemos a oportunidade de traballar alí. Non quixen facelo e continuei navegando.

A paralización da central foi do triunfo do pobo ou da ameaza de ETA?

Un pouco das dúas. ETA observou que a maioría da sociedade opúñase á central, buscaba lexitimidade e aí meteuse de cheo. É verdade que sen ETA non se pararía a central, pero desgraciadamente houbo mortos e iso non hai que esquecelo. Por outra banda, o que dixo que comeriamos coles se non se construía a central non acertou. Apreciouse claramente que a central non era necesaria. Entón, as nucleares eran moi rendibles, pero só a curto prazo.

Que futuro espéralle e cal lle gustaría a vostede para a rúa Basorda?

A primeira pregunta é difícil de contestar. Houbo proxectos culturais, piscifactoría, central térmica… Non se que van facer. Como non é posible volver á situación anterior, o máis sinxelo é romper o muro e deixar que o mar entre dentro, deixando a estupidez como monumento.