Negación, rabia, negociación, depresión e aceptación. Os expertos din que o duelo ten cinco fases, e non sempre, as que se producen na CAV. O marco teórico é o seguinte: “Non es ti, é o teu marco teórico”. Moi lóxica por si mesma. Un proceso esquemático e ordenado nos teus apuntamentos. E ata que o saibas, ti –ata que o duelo che pase por ti e ti en por si- sumíchesche en inacabables esmorgas, sentiches insomnio e queimaches a túa vida nos primeiros incendios do outono. E a vida, nalgúns momentos, converteuse nun barco de papel. A falta de apetito, a imposibilidade de levantarse da cama, o medo e a vergoña de ir aos sitios sós. Buscaches, perdido, tratando de abrir unha xanela á vida e preguizoso á vez.

Rodéanche os que che coñecen de cerca, pero séntelos lonxe, aínda que a distancia entre dous puntos sexa sempre a mesma. Vergoña e medo antes de pedir axuda, evitaríasche. Onde? Estás cabizbajo, furioso por ser unha muller forte e independente, porque aínda non atopaches a forza. “Xa sabes que é unha cuestión de tempo”, pero o presente da dor non ten pasado nin futuro. Queres agarrarche ás cicatrices que levas na pel e na biografía, manter a súa memoria e confiar nelas. O concepto de “encarnar” forma parte do teu novo marco teórico, e es un hóspede moi rápido de interiorizar os conceptos no discurso.

Xa empezas a acender velas. Na entrada da casa colocaches un altar pagán e heterodoxo. Unha vez cada dous días, co Pau Santo asado na man, debuxa círculos no aire polas habitacións da casa. Hai días nos que podes planear rutinas e cumprilas a medias. Tamén vai á terapia, porque ten medo de perderse unha noite, como un tolo, desde que se foi ao cemiterio. “Si tes que chorar, chorar e tombarse no solo, non caerás máis abaixo. Pides aos teus amigos que veñan durmir contigo e non volverei pasar por aquí”, repítesche a ti mesmo e a ese paciente amigo que tes diante. Moi molesto anímasche a un concerto. Unha canción fala do poder curativo do mar. Xa quere vostede crer niso porque Deus, a familia e o Estado perderon toda credibilidade. Pedais cara ao mar, mentres chove sen piedade. Crer? Si. Para cando a crúa realidade fáiseche insoportable, ritos. Porque sabes que volverás pasar polo duelo e el por ti.