Tantirumairu é unha pequena ikastola, que acolle a preto dun centenar de mozos de Lesaka e que imparte Educación Primaria. Ao ser un pobo situado nunha contorna natural, poderíase pensar que os nenos e nenas do lugar terían suficiente sensibilidade e coñecemento sobre o coidado do medio ambiente. Pero non sempre é así. “O feito de ser nenos e nenas do pobo non garante que coñezan as plantas e árbores da zona e estean sensibilizados coa conservación da natureza”, explicou Etxeberria.

Desde os seus inicios, un dos eixos pedagóxicos da ikastola foi a sensibilización e o tratamento do medio ambiente. A aposta pola sustentabilidade baseouse máis no traballo diario que en accións puntuais. “Educamos aquí aos nenos e nenas para ser axentes da sociedade. Queremos traballar esa faceta de axente, e para iso tamén no tema do medio ambiente hai que ir á profundidade, non se pode parar na aparencia organizando unha acción puntual espectacular”, afirma o director. Así, Tantirumairu conta con varias liñas de sensibilización cara ao coñecemento e coidado da natureza, a reciclaxe, o comedor, o horto e o compost.

O primeiro paso para chegar
a respectalos sería que os nenos e nenas coñezan as súas plantas e árbores e os elementos da natureza que os rodean. Para iso, organizan cada ano a Semana da Natureza: “Todos os membros da Ikastola dedicamos toda a semana a este tema, a modo de monográfico. Imos ao monte, recollemos as follas, clasificámolas e logo os máis maiores, como traballan máis o tema, transmiten aprender aos máis pequenos”. Os nenos e nenas estudan e aprenden a diferenciar os diferentes ecosistemas que teñen no pobo, como os da montaña e os da beira. “Para preservar o medio ambiente é necesario coñecelo, vivilo antes. Logo vén a custodia”, di o director.

Cando os alumnos empezaron a traballar coa reciclaxe
na Mancomunidade, os alumnos e alumnas levaron o tema á ikastola e puxeron moita forza para traballar cos nenos e nenas. As taxas de reciclaxe no pobo eran baixas e Etxeberria cóntanos que tentaron cambiar os costumes dos fogares a través dos nenos: “Viña o responsable de residuos da mancomunidade, estaba preocupado polo tema e transmitíao. Ensinábanos a traer os residuos e a reciclar con dinámicas cos alumnos”. A información traballada en clase enviábase a casa e pedíase aos nenos que se fixasen nos hábitos de reciclaxe dos fogares. “Sabemos que moitos daban tabaco nas casas con este asunto”, explica o director.

Aos poucos, en Tantirumairu convertéronse tamén en axentes impulsores da reciclaxe na súa contorna. Exemplo diso é a iniciativa proposta polos propios alumnos de dous ou tres anos atrás: como as papeleiras do patio eran dun só colector e non podían reciclarse, os mozos fixeron unha petición ao Concello, quen lles puxo papeleiras de cores no patio.

Na cociña do comedor tamén houbo cambios nos alumnos. “Cando comezamos coa reciclaxe, os alumnos déronse conta de que na cociña non se reciclaban os botes de iogur. Comezaron a axudar aos cociñeiros e a recollelos en bolsas extras”, cóntanos Etxeberria. O Director ten claro, con todo, que a pesar de dar pasos importantes, o tema ten que ser tratado constantemente, xa que co novo curso os alumnos de máis idade márchanse e incorporan novos.

Entre os proxectos de sustentabilidade de
Tantirumairu atópase a transformación da cociña do comedor e o avance cara a unha alimentación sostible. Os alumnos preparan toda a comida para as súas comidas e aos poucos traballan para introducir os produtos locais e a comida ecolóxica. “Foi un paso importante, por exemplo, que toda a froita que se lles dá aos nenos no almorzo e nas comidas do comedor fose ecolóxica”, explica a directora. Existe un grupo propio para traballar o tema da alimentación no comedor, e aos poucos estanse realizando cambios no menú. “Non hai tantos produtores na zona e non é fácil conseguir algúns produtos da zona. Pero estamos nese proceso”.

Fai uns tres anos puxemos
en marcha o horto da ikastola. É un pequeno horto, pero dános a oportunidade de cultivar a terra”. O obxectivo do proxecto é achegar aos nenos ao mundo da horta, ver a terra, tocala. A pesar de que no pobo son moitas as familias que teñen hortas e coñecen aos seus alumnos, o director cre que é diferente actuar directamente. “Que sexan eles é outra cousa coa aixada e traballando en equipo. É axeitado para acender o verme, ter contacto coa terra”.

En relación ao proxecto de horta, ademais, tamén realizan compost na ikastola. Cando empezaron a traballar a reciclaxe comezaron a facer compost, cando a Mancomunidade lles entregou o compostador. “Os residuos do xantar, as cascas de froita e o orgánico que se xera na cociña recóllense e os alumnos, na hora de recreo e despois de comer, lévano todo ao compostador”. Os grupos de alumnos traballan alternativamente, coa axuda dun profesor. Mesturan o compost, engaden follas secas e úsano para abonar o horto cando está maduro.

María Luisa Etxeberria fai unha valoración positiva de todas estas iniciativas postas en marcha, xa que observa que se están producindo cambios na actividade do alumnado e nas actitudes do día a día. No camiño, a actitude do profesorado foi moi importante: “Todos estes labores serían imposibles si o profesorado non estivese sensibilizado e implicado co tema”. Mirando cara adiante? “Un dos nosos obxectivos é ampliar a horta e organizala mellor. A ver si conseguimos pasar algo por aí á cociña”.