Foi un dos pioneiros en Europa no estudo do tema dos contaminantes hormonais.

Si. En 1996 celebrouse en Europa o primeiro gran congreso de científicos sobre o tema. Para entón, expertos en ciencias ambientais, biólogos… tiñan información moi útil sobre os efectos da disrupción hormonal na natureza, exemplos de numerosas especies animais. E hoxe en día a disrupción é moi coñecida entre os científicos. Hai moitos compostos con actividade hormonal, en plásticos, roupa, cosméticos... e por suposto en pesticidas e fertilizantes. Non están clasificados como axentes canceríxenos ou mutantes, pero son disruptores, transforman o sistema hormonal e prexudican á saúde.

Pero, como me dixo antes, o tema non ten eco e non tómanse medidas axeitadas.

Piden aínda máis evidencia. Din que se necesita máis evidencia do mecanismo da disrupción. Eu sempre lles digo que é igual canto diñeiro pon, canto investigan, que non van obter máis evidencia, a evidencia estadística que temos é incrible, e tamén sabemos moito de mecanismos. Coa información que teñen, hai tempo que debía tomar unha decisión.

Refírese vostede en concreto á Comisión Europea?

Si. As decisións tómanse alí e no Parlamento Europeo, onde están os lobbies. É un escándalo. A Comisión Europea comprometeuse a manter o test de identificación de disruptores endocrinos, de obrigado cumprimento para 2015, pero pasou de 2015 a 2016 e nada; finalmente, Suecia presentou unha denuncia ante o Tribunal Europeo por prevaricación. E gañou. Ouza, levamos 21 anos falando do tema!

Os políticos xa teñen demasiada información.

Por suposto. Sabes cantos proxectos de investigación hai? Eu recibín unha chea de diñeiro de todas as institucións, publicámolo en revistas científicas punteiras, pero se logo non len o que eles financian… Non se obterán máis evidencias, xa hai suficiente, agora o que fai falta é tomar decisións que sexan valentes e que protexan ao consumidor. O principio de prudencia obriga ao fabricante a demostrar que o seu produto non é prexudicial, non corresponde ao consumidor demostrar que é algo perigoso. En función diso deberían facer a normativa. Pero fan como que non ven.

Por que?

Non o sei. Seguramente porque non son capaces de facer fronte ao problema, porque non teñen as ferramentas axeitadas, porque os produtores din que o exceso de prudencia prexudicaría á competitividade…

Fíxenlle a pregunta anterior porque nestes casos sempre se menciona a presión dos lobbies.

Pois a min nunca me presionaron, nin nun sentido nin noutro. É un sinal de que quizá non lles importa moito.

Di que hai evidencia. Toda a comunidade científica está de acordo neste tema?

En xeral, si, o problema está entre os médicos, aínda non se deron conta diso. Bo, si, algúns empezaron: primeiro os pediatras, os pais pregúntanlles que pasa cos biberóns de plástico, etc. E teñen que empezar a buscar información, porque iso non estaba nos seus libros.

De todos os xeitos, pregúntoche polos científicos porque hai máis dun blog de ciencia mostrando que a quimiofobia está a estenderse na sociedade, dicindo que se está xerando unha alarma excesiva sen base científica...

Non o sei, nunca fun a discutir cos que din iso. Cando a min ensináronme as regras deste xogo, dixéronme que tiña que publicar os traballos en revistas revisadas por pares, e cada ano publiquei 15-20 traballos en revistas punteiras. Quen queira discutir comigo ten o mesmo nivel, ben; pero ás veces mira o currículo doutra persoa que me propuxeron para un debate e dáse conta de que non fixo nada nos últimos dez anos. Peor: fun ao Parlamento Europeo a dar conta das miñas investigacións, e tiven sentado enfronte a unha persoa que probablemente tiña un salario de dez, contestando que o que dicía non era certo, e logo pola noite, collendo unha cervexa, que me confesou que facía dous anos estaba a traballar para unha compañía de automóbiles.

En todas partes temos contaminantes hormonais, que podemos facer os cidadáns?

O tema xera tristeza na xente común, non se ve solución. Por unha banda, pídese aos representantes políticos que incorporen o tema á súa axenda. Doutra banda, podemos actuar como consumidores. Sabe vostede quen está a decidir que pesticida ponse aos tomates cherry do sur de España e que soldo paga aos que os recollen? Clientes dos supermercados de Inglaterra. Eles din: os traballadores necesitan un salario digno e os tomates deben ser cultivados de maneira saudable, sen botar pesticidas dese tipo ou doutro tipo, aínda que estean permitidos pola normativa. Pola contra non o compran. E envíanse inspectores para observar o cumprimento destes requisitos.