Trátase dun novo hotel de catro estrelas, no corazón da Zona vella de Donostia-San Sebastián, esta vez: Mirando á igrexa de Santa María, no vértice da Rúa Maior, o 31 de Agosto, nun edificio de seis plantas. Entra pola pequena porta que queda entre dous bares. Non é difícil imaxinar unha vez ás súas familias subindo e baixando escaleiras de madeira antigas e elegantes. Na actualidade, apenas vive ninguén e nas súas primeiras plantas dormen empregados doutros negocios da empresa que xestiona o edificio. ARGIA acudiu á vivenda que ocuparon no quinto piso para loitar contra o proxecto de hotel, así como a conversar cos seus compañeiros, coa condición de preservar o seu anonimato.

Recibíronnos Argi e Joseba –son nomes falsos– e traen ben preparado o que queren dicir. “Coa nosa ocupación e coa resistencia que se pode esperar, queremos pór de manifesto a violencia que moitas veces hai detrás do turismo”, afirman desde o principio. Explicáronnos que actuaron a nivel persoal sobre as bases aprobadas na asemblea.

Foi ocupado durante a segunda semana de xuño. Algunhas foron anteriormente ocupadas. Lembraron que a casa, de 110 metros cadrados, estaba moi abandonada e que, a pesar das boas xanelas, había moito po. Calcúlase que levaba polo menos tres anos buxán, pero é significativo que nunha habitación atopouse na parede o calendario de 1998. Catro persoas viven alí, cunha maior rede de protección. Para decorar as paredes brancas, pódense atopar fotografías en marcos negros por toda a casa en branco e negro. Na súa maioría fotos icónicas de manifestacións e mobilizacións, así como algún cartel. No quinto piso, pódese ver desde as xanelas a figura do Cemiterio de Sebastián, atacado polas frechas na fachada da igrexa de Santa María. “Sabían que San Sebastián é unha icona gai?”, sorrinos Joseba.

“Eu creo que rompemos un estigma ocupando unha vivenda no centro que está ben no centro, porque si non, parece que fóra, que ten que ser algo que está lonxe e en moi mal estado; que a estabilidade e a comodidade non son para nós”, comezou Joseba.

Co obxectivo de construír un hotel de seis plantas, subliñaron que durante anos unas poucas persoas fóronse facendo co bloque completo. “En cumprimento das leis ou fóra da lei, as familias foron empuxadas aos poucos das súas casas, polo que o mobbing inmobiliario foi unha realidade aquí”. A asociación veciñal tamén denunciou a incidencia que tivo nas prácticas dos bares da zona. En 2013 tamén se declarou un incendio nun dos bares do suburbano, e o Concello atopou que os dous bares comunicábanse entre si sen permiso.

“Membros dos movementos populares”. Así se definen. “Somos xente que temos un compromiso con este barrio e con Donostia, xa o tiñamos antes e agora máis. Este é o mesmo proxecto, unha oportunidade para denunciar que se está tirando aos veciños do barrio e facendo hoteis para os turistas”. As obras non comezaron. O Concello non asinou aínda a última autorización, polo que queren presionar.

Acumulando propiedades en poucas mans

O edificio é propiedade da actual directora de cine, Branca Zaragueta, e da empresaria, Consolo Zaragueta, fillas de Vicente Zaragueta. Este último foi, entre outras cousas, o vicepresidente dO Diario Vasco, o presidente do Aquarium e amigo do ex rei de España, unha das grandes fortunas de Gipuzkoa. Os propietarios non viven alí.

A pesar de ser unha das irmás en propiedade, o edificio é xestionado por un empresario chamado Asier Arriola Arriola, a través dunha empresa chamada Nahikida S.L. Arriola ten en Donostia-San Sebastián varios negocios, todos eles no ámbito da hostalaría e o turismo. “Na parte inferior do edificio ten dous bares: Atari e Sirimiri; unha terceira, chamada Parranda, na rúa Narrika; xestiona dúas pensións na Zona vella; Basque Tours é a axencia de viaxes propia; Gu discoteca; Janondo é o restaurante e Urban Youth Hostel é a súa empresa. Iso que nós sabemos. A distribución da riqueza vaise reducindo porque os propietarios están a diminuír e cada vez teñen máis poder”, denuncian.

“Co turismo dínnolo todos, pero non gañamos todos. Algúns gañan moito mentres os outros sobrevivimos, de novo a loita de clases. E agora quere facer un novo hotel, e neste edificio xa non poderá volver vivir aos veciños da Zona vella, e vai impulsar que os prezos sigan subindo”, di Argi seria.

Parte Vella de San Sebastián, saturada

Si a turistificación de San Sebastián e as protestas contra ela chamaron tamén a atención a nivel internacional, é importante situar este posible hotel no barrio máis saturado. Para situar ao lector, Xabier Arberas, membro da asociación Parte Zaharrean Bizi, escribiu hai dúas semanas no seu artigo O caso da Parte Vella donostiarra ou a arte de mirar cara a outro lado, tras criticar con dureza a actitude das institucións, achegou algúns datos da situación que viven.

“Vivimos 6.000 persoas na Parte Vella. Abríronse máis de 700 locais comerciais e 210 establecementos hostaleiros (un por cada 29 habitantes), tres veces máis o comercio e seis veces máis establecementos hostaleiros que o resto de barrios da cidade. O 50% de todos os locais están destinados ao turismo. O 65% dos establecementos hostaleiros están concentrados en once cales, 17 sociedades gastronómicas e 280 apartamentos turísticos (dos cales, o 84% son ilegais), tres hoteis (un en construción) e 62 pensións. E máis de 1.600 camas para turistas”.

A pesar da dimensión mediática que adquiriron recentemente os temas, os veciños deste barrio levan anos sentando a súa preocupación na mesa. Denuncian que nunha zona cada vez máis turistizada non teñen ningunha casa de cultura nin un polideportivo, incluída a falta de espazo da ikastola Orixe, por citar algúns servizos públicos. Non hai políticas activas de vivenda pública e moitos pensan que a situación da identidade do barrio, da historia, da cultura e, sobre todo, do eúscaro é “dramática”, como explica o articulista. “Nestes dous anos, o Concello mirou para outro lado, a pesar de que se denunciaron 240 casos ilegais. Deles, máis do 90% continúa sen resposta”, afirma.

Moitos veciños e veciñas están enfadados polo trato que deron as autoridades e os medios de comunicación máis próximos ao tema. Arberas terminou a súa severa carta desta maneira: “Despois de dous anos, podemos comprobar que na Parte Vella vívese peor. O Concello fíxose especialista mirando alén e adquiriu toda a destreza nesta arte, está claro, totalmente irresponsable”.

“Onde lévannos?”

Argi e Joseba son tamén moi críticos coa situación. “Non sei si somos conscientes da dirección que está a tomar a cidade, da transformación que sufriu e que está a sufrir nos últimos dez anos. Todo está a cambiar”. No debate que estalou este verán, consideran que foi “moi mediatizado e sen moita profundidade”. A pesar de que o Concello de Donostia-San Sebastián realizou novas propostas, constátase que seguiu profundando no seu modelo. Queren facer fronte a iso e “espir” as posicións sobre o modelo turístico.

“Dun barrio da periferia a outro do centro, hai catro anos de esperanza de vida diferente, e entre outras moitas cousas, cremos que o turismo aumenta o conflito de clases”, di Joseba.

Argi define o turismo como unha “esfera interior” do capitalismo, “onde se sitúa a cidade ou o lugar de residencia da cidadanía, e onde se cambia a vida da cidadanía. Esta transformación está a ser claramente prexudicial para os veciños”.

Joseba segue na mesma liña. “As cidades, os modos de vida e as persoas consómense, todo se exterioriza, todo é typical, e todo se reduce: barrios, cidades, comunidades e o planeta”.

Chaman á xente a participar no tecido social do barrio porque na Zona vella hai casas buxán. “Ante o individualismo, animemos a compartir a vida colectiva e a vida cos demais”, di Argi, dando importancia a dicir tamén o que defenden. “Okupar dá a posibilidade de axudarse mutuamente, e ademais dóelles”, di Joseba sorrindo no camiño de terminar a entrevista.

Queren deixar claro que non están en contra de quen ten un bar no barrio ou de quen traballa no sector turístico en precario. “Nós estamos en contra dos empresarios que destrúen barrios e teñen moitos negocios no sector. Sen esquecer que o turismo ten mil caras. Coa nosa acción queremos sinalar o hotel e aos grandes empresarios”.

Teñen clara dicotomía: “Arriola ou veciños. Eles hoteis, nós vivendas comunitarias”.

Ouvíronse badaladas.