“A xente non pode mirar”. Esta frase, pronunciada por un membro da dirección dA Naval na reunión do pasado 11 de setembro, causou resentimento entre os traballadores, máis dun pensaba, “e onde estivestes mirando até agora?”. A maioría achaca a grave situación actual do estaleiro á mala xestión da empresa.

Ese mesmo día, a dirección anunciou o despedimento de 50 traballadores con contrato temporal e a apertura dun expediente de regulación de emprego por un prazo de seis meses para o resto de integrantes do grupo de traballo fixo. Os responsables da sociedade alegaron falta de liquidez e falta de carga de traballo no mercado laboral. A Naval conta cunha carteira de pedidos para construír varios barcos, pero nestes momentos a actividade é moi deficiente nas instalacións de Sestao e o equipamento tamén está paralizado debido ás débedas e perdas acumuladas nos últimos anos.

Concurso de acredores ou manga de investidores

A apertura do expediente de regulación dA Naval, que se atopa en concurso de acredores desde o 30 de agosto, pode considerarse un anticipo do despedimento. Con todo, os avatares non son os actuais, xa que en 2014 sufriu unha grave crise de pedidos e os traballadores foron enviados a casa durante un tempo ata que a carga de traballo introduciuse. A construción dun ferry para a empresa holandesa TESO salvoulle, pero ese negocio e os seguintes non lle saíron tan ben como pensaba. Así, na primavera deste ano deixou de pagar aos provedores e a principios de verán presentou o preconcurso. A Naval acumula unhas perdas de 80 millóns de euros, debe 50 millóns aos seus provedores e 150 á banca, que debe máis diñeiro.

O aumento do capital social podería ser a vía para facer fronte a ese diñeiro, unha posibilidade que estaba moi aberta hai uns meses, á espera do empresario asturiano Manuel do Dago. Do dago, de 90 anos, vive en Miami, pasou de ser pastor en Picos de Europa a oleiro en Colombia e EEUU e agora é propietario de Naviera do Nervión, unha empresa co 10% das accións dA Naval. Varios medios publicaron que o empresario está a piques de facer unha proposta, xa que, si entrase en concurso, o investidor non tería a carga da débeda, pero habería que ver como afectaría os traballadores.

Esta posible conxuntura non impediría os danos colaterais entre decenas de provedores que operan na zona, xa que A Naval non lles compensaría das súas débedas. 40 ó 50 pequenas e medianas empresas que concentran a maior parte da súa produción no estaleiro, e xunto coas subcontratas dan emprego a preto de 1.600 persoas. Si A Naval liquídase, é a eles aos que máis dano lles vai a facer, xa que teñen moita menos forza para negociar despedimentos e prexubilacións. Podemos de Sestao solicitou a posta en marcha dun plan de rescate para as empresas, que inclúa créditos brandos.

Un pouco de historia: Consecuencias da privatización de 2006

A responsabilidade da dirección da empresa recae nos estaleiros Ingeteam e Murueta, que son os propietarios maioritarios, cun 38% das accións. Os traballadores sábeno e na reunión celebrada o pasado 8 de setembro entre os accionistas e o comité de empresa deixárono claro: No exterior da planta de Sestao despregouse unha gran pancarta coa lema de culpabilidade Ingeteam-Murueta. Aseguran que A Naval foi "incontrolada" desde que se comprou en 2006.

O estaleiro histórico ha sufrido numerosos altibaixos ao longo dos seus 108 anos de historia. Xunto co coñecido estaleiro Euskalduna, pasou ao sector público na década dos 70 e entre ambos se atopaban varios miles de traballadores. Tras o peche de Euskalduna en 1984, A Naval continuou funcionando e despois pasou ao Grupo Izar, tamén en mans do Estado, sociedade pública de xestión de participacións industriais SEPI, ata que en 2004 o goberno socialista de Zapatero decidiu seguir mantendo a parte militar do Grupo Izar e privatizar o resto, incluída A Naval.

Houbo tentacións de facer barcos de guerra en Sestao, pero afortunadamente hoxe en día non ten esa carga. Con todo, segundo o acordado por UXT e CAT con SEPI, os traballadores fixos dA Naval aínda poderían acudir á sociedade Navantia, que integra a construción militar pública española, con plantas en Cartaxena, Cádiz e O Ferrol, e xa cursaron a solicitude de forma espontánea á vista do escuro panorama de Sestao.

En 2006 A Naval pasou a mans de Construcións Navais do Norte, sociedade formada por varias empresas privadas. O Goberno Vasco non se mostrou conforme coa operación, que foi criticada con dureza por ELA. Antes da privatización traballaban 1.200 traballadores en Sestao e pouco despois chegaban aos 400. Pero no sector da construción naval a man de obra ten un gran peso e a factoría de Sestao subcontratou por centos de persoas para sacar adiante as súas demandas, pero en condicións moito peores.

Os traballadores subcontratados en 2009 protestaron porque, aproveitando a situación de desesperación dos traballadores estranxeiros, estaban a impulsar unha “competencia desleal” –segundo ELA, levaban a cabo xornadas precarias de 60 horas semanais–. En calquera caso, os sindicatos deixaron claro que “todos os traballadores e traballadoras son vítimas deste comportamento”. A privatización, por tanto, deixou por centos de persoas en situación de desamparo ante a precariedade e o desemprego.

Que facer coa política industrial?

O Goberno Vasco negouse a pór diñeiro público para salvar á Naval, ao considerar que é unha empresa "de iniciativa privada". Os traballadores lembraron ao goberno autónomo que xa se opuxo á privatización e pedíronlle que tome o control do estaleiro porque con esa garantía atoparán medios de financiamento. En concreto, para varios analistas económicos (ver columna de Juan Mari Arregi no número 2.565 de ARGIA) fallou o financiamento; destacaron a actitude de Kutxabank e outras institucións similares que están a facer “chantaxe” ao Goberno Vasco para que asuma as súas débedas cos bancos.

O comité de empresa dA Naval non se ha desmoralizado á hora de buscar a implicación das institucións e quere constituír unha mesa co Goberno vasco e español. Mesmo cando estiveron cos alcaldes da marxe esquerda –todos eles do PNV e PSE que conforman o Executivo de Urkullu– pedíronllo, pero nese sentido non recibiron ningunha resposta clara. Doutra banda, queren que o Concello de Sestao “blinde” os terreos do estaleiro para que sigan sendo industriais; a pantasma da especulación urbanística ha estado presente neses terreos xeograficamente doces desde o inicio da privatización.

En todo isto están en xogo moito máis que os postos de traballo dos traballadores dA Naval. Os talleres e talleres de toda a marxe esquerda veríanse afectados polo peche do estaleiro, tractor da economía. Pero, ademais, sería unha proba máis da tendencia anuladora que adoptou a industria en Hego Euskal Herria, e mostraría que debaixo dos bos datos macroeconómicos que adoita utilizar o Goberno Vasco, un crecemento do 3% até 2018, escóndese outra realidade.