Por que Álava e Vitoria-Gasteiz teñen tan pouca presenza nos medios?

Aritz Martinez de Lúa: A maioría dos medios de comunicación de fóra de Álava non teñen presenza aquí, fáiselles difícil facer un seguimento do mesmo. Aténdense a temas de gran repercusión ou, se non, –a broma que nós adoitamos utilizar na redacción–, cando se trata de “contidos exóticos”: Confundindo Treviño, A Rioxa, euskera e non sei como será. O que nos ocorre no día a día xeralmente ten un pouco de eco fóra de aquí.
IGOR Goikolea: Céntranse principalmente en Vitoria-Gasteiz e os escasos recursos que teñen destínanse ao Parlamento. En Álava vive o 10% da poboación de Euskal Herria e o 80% da poboación alavesa está en Vitoria-Gasteiz. Isto non ocorre no resto de países.
Maialen Kortabarria: Álava e Vitoria-Gasteiz foron esquecidas no País Vasco, sobre todo desde o punto de vista do movemento popular. Desde hai uns anos, Álava e Vitoria-Gasteiz están moi vivas. Con todo, moitos medios de comunicación aínda non se adaptaron á situación actual. As cousas interesantes que ocorren aquí moitas veces quedan aquí.
I. Goikolea: Iso está a cambiar. As contas de aquí están a saír máis a miúdo e, con total humildade, tiveron moito que ver niso Alea e Ala Bedi. As que marcaban completamente a primeira axenda eran outras. A nosa colaboración con outros medios de comunicación de Euskal Herria, como ARGIA, axudou moito a iso. A nosa relación formal e informal foi moi positiva e de análise.

Que aspecto teñen do panorama comunicativo?

I. Goikolea: Cunha poboación de 300.000 habitantes, en Álava existen proxectos comunicativos moi interesantes. Ademais de Alea e Ala Bedi, por exemplo, teñen un proxecto moi potente na comarca de Aiaraldea, que moitas veces nos queda moi lonxe. Tanto Ala Bedi, Alea, Aiaraldea, etc., en gran medida estamos a inventalo: mostrar constantemente a capacidade de adaptarse ás novas situacións, experimentar con novas ferramentas, pór forza en internet e redes sociais, sacar contidos ao exterior…
A. Martínez de Lúa: Os medios de comunicación máis grandes teñen estruturas máis ríxidas, cústalles máis cambiar. Os medios de prensa escritos tradicionais en Álava, O Correo, Diario de Noticias de Alava e outros, teñen o mesmo formulación e formato que fai 10 ou 20 anos. Nós, con todas as nosas carencias, somos máis dispostos a aproveitar as novas oportunidades.
I. Goikolea: Iso foi posible porque somos valentes. O gran xorde porque fostes valentes. Ao ser pequenos, os cambios fanse máis fáciles. Queremos, é posible, hagámoslo. Acabouse.

Cales foron as maiores achegas de Ala Bedi e Alea?

A. Martínez de Lúa: Respondemos a unha necesidade con Alea: Información de Álava en eúscaro e elaborada polos alaveses. Trátase dun proxecto xurdido da asociación GEU Euskara e GEU leva 25 anos fomentando o uso e a normalización do eúscaro. Por tanto, ese é o noso obxectivo.
I. Goikolea: Ala Bedi cumpre 35 anos en 2018. Cando naceu non naceramos aínda, pero desde entón unha cousa non cambiou: para moitas xeracións Ala Bedi foi un lugar para experimentar, un recuncho de liberdade. Un lugar para facer e dicir o que querían no momento en que o querían. Ademais de abrir a palabra, deu a oportunidade a moitos axentes de formarse en comunicación. A radio serviu para unir e coñecer a diferentes persoas.
M. Corvo mariño: Desde que Ala Bedi está só nas ondas, nós vivimos o proceso de converternos nun medio de comunicación que tamén existe na rede, nos vídeos e nas redes sociais. Seguimos dando voz a axentes, colectivos e movementos que non teñen voz, pero agora por máis vías. Antes na radio non había seguimento puntual e agora tamén estamos en condicións de facelo. Este salto supuxo unha gran achega ao movemento popular.

Vitoria-Gasteiz ofrece unha cidade viva con moitos movementos e acoutados. É así como víveno por dentro?

A. Martínez de Lúa: Si, e nótase. Sempre se dixo que Vitoria era a capital dos pequenos burgueses e que non pasaba nada. Fomos quitando a vergoña por encima e aos poucos apareceron máis movementos. Antes chamábannos con desprezo pataca. Hoxe eu mesmo digo orgulloso que son paterno.
I. Goikolea: O feito de que aquí haxa grupos que noutros moitos lugares non se podían ver ben axudou. É moi fácil xuntar en Vitoria-Gasteiz a persoas de diferentes ideoloxías (Gora Gasteiz, Ala Bedi, Gaztetxe…).
A. Martínez de Lúa: O principal estímulo dos movementos sociais adoita ser a xente nova e en Vitoria-Gasteiz a universidade tivo unha gran influencia. Vén xente de todo o País Vasco a estudar e iso aumentou esa diversidade. Tal e como sinala Kike Amonarriz, Vitoria-Gasteiz será o berce dun futuro dialecto, xa que é aquí onde se congregan as persoas máis poéticas.
M. Corvo mariño: Vitoria-Gasteiz está viva. Os alaveses tivemos un proceso de empoderamiento. Nós, sen dialectos, falamos en eúscaro e por iso non somos menos que ninguén. Todos os alaveses estamos a desbordar estes complexos.
I. Goikolea: Habémosnos/Habémonos empoderado para crear cousas novas. A creación de grupos é moi sinxela. Temos tendencia a partir do pequeno, do local. Sen esperar ao que digan “de arriba” ou “dos grandes”, se se ve a necesidade, unirse e punto. E moitas veces pasando polas institucións. A manifestación do 3 de xuño en Errekaleor pode ser reflexo diso, e todo o movemento popular dixo ás institucións “nós tamén somos quen, nós tamén traballamos cada día”.

Tras catro longos anos de mandato de Javier Maroto, nesta lexislatura produciuse un cambio no Concello.

A. Martínez de Lúa: O Alea creouse en xaneiro de 2015 e o cambio produciuse en xuño. Neste pequeno tramo non tiñamos mala relación co pp. Eu diría que a súa política era “darlles a estes o que piden e así nos deixarán en paz”. A relación co novo Goberno é máis estreita. Hai menos problemas de asociación.

Este cambio era necesario. Se o pp seguise no Goberno, o risco fose que Maroto quedouse noutros 20 anos. Nestes casos, a persoa que recibe os votos convértese en persoa máis que nun partido. Neste sentido, o cambio non é ideal, pero é positivo.

O renacemento do movemento popular antes mencionado está moi relacionado coa actitude do goberno anterior. Esa é a achega do pp a Vitoria-Gasteiz.

Maroto nunca falou de Ala Bedi e Urtaran tivo un programa na súa mocidade durante un ano.

M. Corvo mariño: É certo, pero desde que é alcalde non lle gusta moito a radio. No que respecta aos recortadores, quedou claro.
I. Goikolea: Falou tres veces na radio desde que é alcalde, e outros membros do goberno tamén. Con todo, eu non notei grandes cambios.

Se houbo algún cambio significativo, o cambio foi no ámbito do eúscaro. Na actualidade, tras Donostia-San Sebastián, Vitoria-Gasteiz é a capital de Euskal Herria máis euskaldun en canto ao seu uso refírese.

A. Martínez de Lúa: Cando llo di á xente non llo cree. Cando era neno, ao escoitar algunha palabra en eúscaro volvíame para ver quen era, sorprendido. Hoxe en día, con todo, podes escoitar a xente en eúscaro en calquera lugar.
M. Corvo mariño: É evidente que os nosos destinatarios son cada vez máis euskaldunes. As sesións en eúscaro son cada vez máis coñecidas. O magazine en castelán Solta a Pota segue dominando, pero o magazine en eúscaro Araba Euskaraz está a coller cada vez máis forza.
I. Goikolea: Cando se creou a radio estaba en castelán e hoxe en día a metade das sesións de Ala Bedi son en eúscaro. Dentro da radio, cada vez escóitase máis euskera. Ademais de en eúscaro e castelán, tamén temos sesións en árabe, inglés e galego.
M. Corvo mariño: Ala Bedi Bi é unha mostra do proceso de euskaldunización de Vitoria-Gasteiz. Necesitábase unha radio integramente en eúscaro en Álava. Foi unha aposta moi valente. Ala Bedi Bi non chegou ao nivel da primeira cadea, pero si mantense, pode chegar algunha vez. A cuestión é que ao ser unha parte importante da programación de Ala Bedi Bat en eúscaro, os euskaldunes non teñen por que acudir á Ala Bedi Bira para escoitar eúscaro. Hai diferentes opinións sobre a relación entre as dúas cadeas.

En moitos medios de comunicación locais, a axenda e o deporte están presentes para non xerar friccións nunha comunidade vasca diversa de opinións e valores. Afortunadamente, non parece que vos sucedeu así.

A. Martínez de Lúa: Si, temos lectores e subscritores de diferentes tipoloxías, polo que sabemos que ás veces os nosos contidos non van gustar a todos. E é normal. Traballamos para ser o medio de comunicación máis aberto posible. Non casaremos con ninguén e tratamos de dar voz a todos, sempre que sexa posible.

O máis fácil para nós sería tratar temas deportivos, todos imos co Alavés e o Baskonia, e todos nos encantan. Pois ben, sobre eles publicamos catro ou cinco noticias ao ano. Traballamos o deporte desde outros ángulos: inclusividad, paridade, etc. Non buscamos un tema que nos guste a todos. Iso non é interesante e, desde o punto de vista xornalístico, tampouco é frutífero a longo prazo.
I. Goikolea: A nós tamén nos chegan as críticas dun lado e outro. Pero algo se está facendo ben, porque a maioría dos axentes e persoas expresan interese e disposición a aparecer en Alea ou Ala Bedi.

Cales son os vosos principais retos?

A. Martínez de Lúa: Non podemos conformarnos con pór en marcha o proxecto e ser economicamente viable. Se este é a formulación, acabarase dentro de cinco anos. Temos que seguir crecendo, desembarazarnos dos complexos e chegar ao maior número de lectores posible para ser un referente.
I. Goikolea: Temos que crecer adaptándonos continuamente, creando cousas novas. Iniciamos un proceso. Consta de cinco temas: Ala Bedi Bat, Ala Bedi Bi, multimedia, funcionamento e proceso feminista interno.
M. Corvo mariño: Vexo dous retos principais. Por unha banda, que o proceso que estamos a levar a cabo a curto prazo sexa o máis participativo posible para redefinir e facer máis forte Ala Bedi. Doutra banda, deberiamos contribuír a empoderar comunicativamente este amplo movemento de Vitoria. Moitos movementos teñen unha gran dependencia, polas súas carencias comunicativas. Podemos axudar a Ala Bedi e Aleak e por iso, por exemplo, organizamos talleres Izan Media en setembro.
I. Goikolea: Temos que axudar a que a axenda do movemento popular trasládese á primeira liña, para aumentar a capacidade de influencia de todos.
A. Martínez de Lúa: É moi de agradecer a colaboración que temos entre os medios de comunicación, con Ala Bedi e algúns medios locais. Non hai competencia entre nós. Traballamos para que o contido se difunda o máximo posible, e iso é de segunda orde. É polo ben de todos.