En Europa non temos outra lingua pre-indoeuropea: ten unha estrutura gramatical precisa e sorprendente, e esa forma correcta de describir o mundo fascíname. Eu non son vasco, porque a miña familia é rioxana. Si realmente gústache unha cousa, non tes por que explicar por que a fas. O eúscaro fascíname”.

A importancia cultural da nosa lingua –o euskara– debería ser suficiente para que sexa coidada, compartida e admirada. Con todo, cada vez vemos que o uso do eúscaro regúlase por lei. Xa en 1986, a Lei Foral 18/1986, de 15 de decembro, do Vascuence, recollía que as linguas xogan un papel fundamental na convivencia e o entendemento, e que, tendo en conta que temos dúas linguas propias, o respecto aos dereitos lingüísticos de toda a cidadanía convértese nun elemento fundamental para lograr a cohesión social entre as persoas.

Hai tempo que a maioría da sociedade deuse conta de que o eúscaro é unha lingua propia de Navarra, así como unha lingua minorizada que ao longo da historia foi sometida en varias ocasións a medidas coercitivas, de maneira que o seu uso se viu mermado, polo que é necesario protexelo e fomentalo como patrimonio de todos os navarros e navarras. Así se recolle na Lei Foral antes citada, así como na Carta Europea de Linguas Rexionais ou Minoritarias, que España asinou en 1992 e ratificou en 2001. Esta lei establece con claridade a necesidade de adoptar medidas especiais, en beneficio das linguas rexionais ou minoritarias, orientadas a promover a igualdade entre estes falantes e o resto da poboación e que teñan en conta a situación destes falantes, así como as recomendacións do Comité de Ministros do Consello de Europa e os informes elaborados pola Comisión de Expertos en 2005, 2008, 2012 e 2016.

Estamos a falar de garantir os dereitos lingüísticos de todas e cada unha das mulleres e homes navarros. Así, o Parlamento de Navarra aprobou este ano a modificación da Lei Foral do Vascuence, cos votos a favor de Geroa Bai, EH Bildu, Podemos-Ahal Dugu e Esquerda-Ezkerra e en contra de UPN, PSN e PPN. En concreto, modificouse o título en castelán (a antiga Lei Foral do Vascuence pasa a chamarse Lei Foral do Eúscaro); na modificación do artigo 5.1 b introducíronse 44 novos municipios na zona mixta grazas aos acordos dos plenos destes concellos e recoñécese ás entidades locais a competencia para regular ou promover o uso do eúscaro.

Trátase, en definitiva, de continuar co desenvolvemento da lei; continuar coa regulación do uso normal e oficial do eúscaro nos ámbitos da convivencia social e do ensino; protexer o dereito da cidadanía a saber e usar o eúscaro e definir os instrumentos para exercelo; apoiar a revitalización e o desenvolvemento do eúscaro, adoptando medidas de fomento do uso; garantir o uso e o ensino do eúscaro baixo criterios de voluntariedad, gradación e respecto, segundo a realidade sociolingüística de Navarra.

Dificilmente podemos avanzar na normalización do eúscaro se non desenvolvemos e cumprimos as leis aprobadas no Parlamento e incumprimos reiteradamente os acordos e pactos asinados. O que agora nos falta é cumprir os compromisos adquiridos e seguir unha folla de ruta para deseñar accións que sirvan para pór fin á situación de exclusión e recorte que se produciu cos gobernos anteriores. Poñamos os medios necesarios e actuemos cunha concepción ampla, para evitar que un dos nosos valores culturais máis belos sexa fonte de conflitos, xa que as linguas que utilizamos para comunicarnos na vida cotiá, nalgúns casos a realidade é bilingüe, e noutros, plurilingüe, son a base da cohesión social e a riqueza cultural: eu tamén quero vivir en eúscaro.

Ainhoa Aznarez é a presidenta do Parlamento de Navarra