O que se achegue en avión ao gran París, no xigantesco aeroporto Roissy-Charles De Gaulle, pode ver polo portelo os amplos campos e hortas que rodean a cidade. Por unha banda as pistas dos avións –á beira está un segundo aeroporto, Le Bourget–, doutra banda a rede de ferrocarrís e autoestradas, os centros comerciais de todo tipo… Non é un milagre producir nas portas de París máis de 700 hectáreas de trigo, colza, flor de sol ou verduras de todas clases?

Estes campos non teñen que durar moito si, de todos os xeitos, tras expropiar 300 hectáreas de fértil terreo, conseguen construír para 2024 o mega parque EuropaCity, que debe abandonar o pequeno Euro Disney. Si o proxecto de aeroporto de Notre Dáme deas Landes na zona de Ar Naoned é o máis famoso dos movementos sociais no Estado francés, o proxecto EuropaCity non ten menos mérito que entrar na mesma categoría.

Presta atención. Parque temático en 15 hectáreas, formado por parques de auga, neve e aventura. Un circo estable en 5 hectáreas, con sala de espectáculos, exposición, centro de cine e espazo cultural, dirixido a mozos. 23 hectáreas para centros comerciais, dous máis para restaurantes, dous para congresos e seminarios, 10 hectáreas para parques, 7 máis para hortas urbanas –tras a destrución definitiva de hortos auténticos–, 2.700 habitacións entre os novos hoteis... E a franxa vaise alargando até completar as 300 hectáreas.

O investimento é do mesmo tamaño: 3.100 millóns de euros. Semellante proxecto faraónico esixe que existan corporacións jigantes. Immochan, a inmobiliaria do grupo Auchan, un dos campións dos centros comerciais. Dicir Auchan é dicir o grupo Mulliez, é dicir, Jardiland, Decathlon, Simply, Kiabi, Alcampo, Leroy-Merlin, Bricomart, Norauto, Midas, Sabeco… e moitos máis. Os Mullis forman unha das familias máis ricas de Francia. A operación EuroCity conta coa participación de Wanda China, a máis potente do mundo en promocións de construción e salas de cine, con 130.000 empregados, que despregarán as súas raíces deportivas, sanitarias, tecnolóxicas, etc.

Quen podería enfrontarse a este par de Tartalos coa esperanza de sobrevivir? Polo menos os políticos profesionais. O Grand Paris Aménagement, entidade pública encargada da planificación estratéxica de París e arredores, pronto convenceu ao Concello de Gonesse dos beneficios do proxecto.

En caso de dúbida, en 2014 o ministro de Exteriores, Laurent Fabius (PS), declarou: “Cos 11.500 empregos directos que se prevén, EuropaCity é un proxecto de primeiro nivel. Estruturará o noso territorio e reanimaralle a economía”. E, por decisión do Goberno, pronto chegaron os ánimos da maioría, os grandes museos de París uníronse a EuropaCity e os principais mandatarios do París metropolitano, motor de Francia.

Gonesse é unha poboación e comuna francesa, situada no departamento de Val-d’Oise, do París metropolitano, cunha poboación de 26.000 habitantes. 2000. O ano seguinte apareceu en todos os televisores, xa que o supersónico Concorde incendiouse nas súas terras e por pouco non explotou sobre as casas da rúa.

Destruír os campos, malgastar diñeiro público

Facía tempo que a presión do gran París alcanzaba as proximidades. A perda de solo continuo dos dous aeroportos máis grandes, centros comerciais, autoestradas, infraestruturas de todas clases… que se agravou na década dos 90. O Triángulo de Gonesse constitúe nunha das poucas zonas agrícolas que sobreviviu nas últimas décadas. Pero non por milagre dos deuses. Durante moito tempo, Europa City atopou a única pedra incandescente que lle molestará: o grupo Collectif pour le Triangle de Gonesse (CTG), formado por 15 asociacións da comarca.

Militantes e asociacións locais coñeceron nas súas loitas as complicadas dinámicas que comezan coa planificación do territorio, aprenderon a utilizar as físgoas cedidas pola lei e os procedementos. En 2017 aínda quedan hectáreas de terreo pola paralización dalgúns grandes proxectos.

Durante o debate público sobre a concesión de permisos a Europa City, o colectivo CTG, ademais de mobilizar á cidadanía, puxo sobre a mesa alternativas, comparables co gran proxecto de Mulliez e Auchan, construídas por catro axentes sociais e profesionais da planificación, que pretenden revitalizar a rexión e integrala na rede de megápolis agraria.

Denuncian tamén a fraude que están a piques de cometerse con diñeiro público: “A pesar de que se di que EuropaCity debe ser financiada exclusivamente con diñeiro privado, ademais de expropiar solo barato, necesita esencialmente diñeiro público para construír metros e autoestradas, por tanto, estafan o interese xeral. E esas cifras de emprego que citan algúns electos, como Auchan, foron desmentidas por todas as investigacións independentes. Trátase dun emprego que van crear a cambio de destruír outros postos de traballo, nas cidades e nos centros comerciais que xa non teñen clientes. Por iso empezaron a ouvirse moitas voces que denuncian este desastroso proxecto nos ámbitos ecolóxico, económico e social, ademais de violar os compromisos adquiridos por Francia na COP21”.

E que din os campesiños? Si nalgún lugar produciuse o asasinato dos campesiños que o sociólogo Pierre Bitoun puxo no título do seu último libro –Le Sacrifice deas paysans, une catastrophe sociale et anthropologique–, ocorreu na vasta rexión da megápolis de París. Por unha banda, a presión intolerable da cidade, por outra, a industrialización da agricultura, agora só quedan uns poucos campesiños nos campos de Gonesse.

Algúns deles foron presentados pola web Reporterre na crónica Ces ultimes terricoles agricoles qui résistent encore à a bétonisation du grand Paris. Cansos e desesperados, algúns deambulan por terreos xa abandonados, mentres poden, todos sentiron a garra da xigantesca cidade cada vez máis preto, o cepillo cada vez máis fecheiro na garganta. “Non se que hai que facer –dixo Jacques Poix–. Para eles a terra non é máis que un negocio”.

En agosto chégalles o respiro: o comisario designado polas autoridades para estudar o interese público do dossier publicou un informe en contra de EuropaCity. Aos promotores non lles gustou, pero responderon que non lles importa a recomendación deste comisario, porque non é vinculante, senón que teñen a competencia para decidir que teñen o Concello e as autoridades. E os políticos sabemos o que van facer.