Maialen Urbieta cursou estudos de Maxisterio na UPV/EHU, cursou un posgrao en Educación Infantil para o ensino de inglés e está a realizar un posgrao en Educación Primaria para o ensino do eúscaro. Tivemos noticias do de Getaria a través dun premio. Foi galardoado polo Grupo Universitario Compostela, co traballo de investigación do máster relatado en vídeo durante tres minutos.

Preguntarémosche sobre o traballo de investigación, pero antes cóntao a experiencia da EE.UU.

Fun a unha familia a coidar dos nenos. Tiña que coidar especialmente a un neno de dous meses. Os seus pais querían que se fixese todo o tempo en castelán e cando a súa irmá de 4 anos viña da escola en inglés. Ademais, tiña que utilizar a linguaxe de signos co pequeno.

A linguaxe xestual que coñecemos para os adultos?

Chámanlle American Baby Sign Language. Había aplicacións para teléfonos móbiles e miraba nelas: “leite” así [fai un xesto], así “nai” así, “pai” así. O neno pedíame que cambiase de cueiro en menos dun ano. A maneira de comunicarnos era moi boa. O castelán e o inglés chegaron máis tarde, pero aprendeu os xestos rapidamente. Aos 8 meses pedía leite, “quero máis”, “quero ir durmir”, “cambiar de parda”... sabía facer xestos. A rapidez con xestos reduce a frustración. As súas obrigacións están satisfeitas con anterioridade. O neno case nunca choraba, pedía e eu entendíao moi ben.

A irmá maior falaba en inglés cos seus pais e desde os 6 meses levábana á escola en castelán. Vin a capacidade dos dous nenos para desenvolverse en diferentes idiomas.

E a lámpada acendéuseche.

Pensei, “recoiro, isto é fermoso, eu quero aprender máis de isto!”. Entón, chamoume a atención o Máster en Plurilingüismo e Educación.

De que fixo o traballo de investigación do máster?

O traballo realizámolo Mikel Goikoetxea e eu, con Durk Gorter [investigador da UPV/EHU experto en educación plurilingüismo] á cabeza. Aproveitamos a recollida de materiais realizada por Gorter. Analizamos os textos en eúscaro e castelán realizados por 114 alumnos dunha escola de Bizkaia que imparte docencia no modelo D. Tienen 10, 11 e 12 anos. Algúns destes nenos son vascos de casa e respiran castelán fóra de casa, xa que no pobo o castelán é o idioma principal. Outros traen o castelán de casa e tiveron coñecemento do eúscaro no centro. Tamén hai persoas que falan outros idiomas en casa. Nos seus escritos analizamos e puntuado a organización do texto, o seu contido, a ortografía, a gramática, o uso da linguaxe (si utilizan verbos simples ou compostos...).

Cal era o obxectivo do estudo, demostrar unha hipótese?

Hai moitas teorías que din que o plurilingüismo precoz é beneficioso. O noso obxectivo era demostralo. O resultado foi o seguinte: o multilingüismo precoz é positivo. É dicir, os nenos que desde o seu nacemento falaron euskera en casa, e tamén os que falan castelán na rúa, tanto en eúscaro como en castelán, sacaron unha enorme diferenza aos que escribiron en casa e coñeceron a segunda lingua, o eúscaro.

Por tanto, tiñades metas bilingües de investigación temperá, neste caso, que desde o seu nacemento respiraron euskera en casa e castelán na rúa.

Queriamos saber si eses nenos bilingües temperáns teñen algún beneficio. Esperabamos que a obra en eúscaro fixésese mellor, pero foi unha gran sorpresa que os textos en castelán sacasen mellores notas que os que veñen de casa en castelán.

Nos escritos en castelán?

Si, iso é sorprendente. Ser bilingüe cedo é positivo, pero até que punto? Segundo o estudo, até a obtención destes resultados.

Que queres dicir con esta frase? “As persoas plurilingües teñen beneficios a nivel cognitivo, non só nos resultados de análises”.

Unha cousa é a nota que os alumnos obtiveron na investigación en cada obra e outra cousa é que eses nenos e nenas desenvolven estratexias para traducir as cousas apresas nunha lingua a outra.

Na gravación de vídeo preparada para o concurso dis que na escola hai un profesor de cada idioma e a fórmula dunha hora de clase, quizá non sexa a máis axeitada.

No estudo analizouse, por unha banda, a diferenza entre os que veñen en eúscaro de casa e os que non, e doutra banda, comparáronse os dous textos dun mesmo neno. Vimos como si escribía nos parágrafos en eúscaro escribía en castelán nos parágrafos e si puña o título ao eúscaro tamén ao castelán... O coñecemento pode pasar dun idioma a outro. Por tanto, non ten sentido que o profesor de eúscaro ensine a escribir, que o de castelán faga o mesmo, e o de inglés tamén.

Coñece as experiencias de Canadá.

Alí teñen unha lección de idiomas, quizá sexa de tres horas e traballan idiomas. En función diso, non estaría dispoñible a materia de eúscaro, nin a de castelán, nin a de inglés. Vexo no molde canadense un sentido, aínda que na investigación non probei a súa utilidade. Aquí os profesores de idiomas falan entre si, pero non hai leccións de idiomas.

Vexo un perigo para o sistema canadense. Alí cada alumno traballa o idioma que desexa. Quizais en Getaria non teñas problemas, pensando que o eúscaro non vai sufrir perdas, pero en Bilbao? Habería que facelo moi mesurado, non me precipitaría a ningún sitio. O eúscaro é unha lingua minorizada e o castelán sobresaliente. Non me gustaría que por apostar polo plurilingüismo opóñanme ao eúscaro.

Maialen Urbieta tiña previsto viaxar a Hungría en setembro, onde se fará entrega dos premios do concurso organizado polo Grupo Universitario Compostela. Non asistirá á cita, xa que a Universidade Vasca de Verán ofreceu a Ulibarri un traballo para varios meses. Dálle pena que non poida ir recoller o premio, pero sabe que agora ten a oportunidade de seguir aprendendo plurilingüismo no traballo da UEU.