Como che imaxinas o inicio do día do referendo? "Non é un referendo con total normalidade, porque as ameazas e os intentos de deslegitimación van estar aí até o último minuto. Seguramente, non iremos votar ás 9 ou ás 8 da mañá, senón ás 6, para dar unha garantía total, para que se poidan abrir espazos electorais, para evitar sabotaxes. Imaxino que así empezará, e non creo que termine en casa. Cando se pechan os espazos electorais temos que estar na rúa, si gaña o si o Estado quererá deslegitimar estes resultados e haberá que mantelos a través das mobilizacións”.

Díxoo o deputado da Cup Albert Botran nunha entrevista publicada no diario dixital 'O Mon'. A día de hoxe non é fácil imaxinar que ese momento poida chegar, pero xa chegará, o Parlamento e o Goberno de Cataluña van dar os últimos pasos para que o 1 de outubro celébrese o referendo: “Queres que Cataluña sexa un estado independente como república?”. Esa é a pregunta que os cidadáns terán que responder.

O Goberno catalán di que si a si gana, o 2 de outubro darase marcha á República catalá a través da Lei para a Transición Xurídica e a Creación da República, coñecida tamén como Lei de Desconexión, presentada a semana pasada. Ben en segredo, pero a Generalitat ten preparadas xa case 10.000 urnas.

España non activará lexislación especial

Que vai facer o Goberno español para evitar o referendo? Iso é o que está na fala da xente e o que garda Mariano Rajoy. Durante meses faláronse moito de diferentes alternativas, das cales a máis coñecida é o artigo 155 da Constitución Española. O PP recoñece que non hai tempo para a súa entrada en vigor –esixiría un procedemento dun catro meses– e, ademais, cree que neste momento non sería conveniente.

Así o cre polo menos o analista dA Vangarda Enric Juliana, que coñece ben as reviravoltas dos poderes de Madrid, no seu artigo asinado a finais de xullo. Ao seu xuízo, en Madrid "está a presionarse moito aos do Club do 155" e tamén para deter ao presidente da Generalitat, Carles Puigdemont, pero o pp non está nesa posición. O pp querería que o que Xuliana chama a Brigada de Aranzadi, é dicir, utilizando a ampla rede xudicial que ten o Estado de dereito, non se activase nada excepcional.

Aínda que o diario dereitista A Razón publicou o pasado 30 de agosto, esta liña xurídica vai prevalecer e o Goberno español vai recorrer sucesivamente segundo as leis, decretos ou normas que as institucións catalás aproben para celebrar o referendo.

O mesmo día, o delegado do Goberno en España, Enric Milló, reafirmou en Catalunya Ràdio a mesma liña: de momento non se suspenderá a autonomía e non haberá inhabilitación de Puigdemont, “pero non haberá referendo”. En palabras de Milló, hai diferenzas entre o referendo de 2014 e o de agora: “Nesta ocasión o Tribunal Constitucional ha prohibido o referendo en cinco ocasiones”. Merece a pena lembrar que en 2014 xa se prohibiu a consulta do 9 de novembro, que a véspera se ratificou e que finalmente se fixo.

Pero nesta ocasión, Madrid di que vai prohibir que custe ou que custe. Como? Polo menos deixara unha pista cando lle preguntaron polo modo de medir: “Evitando fisicamente a votación, non se me ocorre outra maneira”, respondeu. E quen pode facelo? As Forzas e Corpos de Seguridade do Estado. Pero quen? Os 17.000 Mossos, pola contra, non é fácil que miles de policías e gardas civís españois dispérsense sen estado de excepción para secuestrar papeleiras por Cataluña.

No marco das resolucións ditadas contra o referendo polo Tribunal Constitucional, Moncloa pode pedir unha serie de medidas que, nesta ocasión, parecerán mobilizar á Fiscalía do Estado. É moi difícil que a petición da fiscalía algún xuíz ordene aos Mossos o secuestro de todos os papeleros nos colexios electorais, pero todo é posible.

Ademais, esta posibilidade cobrou forza cando o pasado 29 de agosto a xuíza Margarita Robles, deputada do PSOE, abanicoulle dicindo que non mencionou directamente á policía, pero que a xustiza debe evitar o delito e neste caso o referendo. A través destas declaracións, o PSOE deu un apoio decidido nesa posibilidade ao pp de Madrid.

De todos os xeitos, non será tan fácil e o director de Vilaweb, Vicent Partal, ve imposible o secuestro das caixas: “Como se van a retirar as 8.000 urnas repartidas en 948 municipios? Atreveranse a enviar a alguén sabendo que serán defendidos pola policía catalá e tamén polos votantes? Que farán cando leven unha urna e apareza outra, e todo estea pendente de toda a prensa do mundo?

Trapero en lugar de decidir

Fóra de Cataluña, en xeral, poucas persoas pon en dúbida que no último momento teñan que obedecer á Xustiza española. Xuliana tamén é dese tipo, pero se lle cae algunha pinga de dúbida entre liñas, especialmente cando di que o líder dos Mossos, Josep Lluis Trapero, é nestes momentos “a persoa máis forte de Cataluña”: "O xefe de policía é o personaxe crave da actualidade, xa que estará en outubro en lugar de elixir. Gran presión para un home duro criado en Santa Coloma de Gramenet”.

Pode haber diferentes hipótese e variantes. Por exemplo, facer un referendo, pero, como consecuencia das trabas que puxo Madrid, reducir moito a participación. En calquera caso, deixar que se celebre o referendo tamén pode ser un risco para Rajoy, xa que a participación se lle pode escapar das mans como en 2014. Naquela ocasión, a participación foi de 2.345.000 votos: 1.897.274 a favor do novo estado e 232.848 en contra.

Non temos datos sobre o censo electoral, pero nas eleccións autonómicas de 2015 o número de persoas censadas foi de 5.510.853, e espérase que sexa similar. Non se fala de cifras, pero para que o referendo teña un éxito mínimo, seguramente tería que superar a participación de 3.000.000 de pesetas e o si debería superar os 2.800.000 votos. A reunión de En Comú do día 9 será clave para o resultado da mesma, tras o cal as súas bases deberán ratificar acordar entre os días 12 e 14. A decisión, adoptada o pasado 8 de xullo, deu o seu "si" á participación, pero non como un referendo vinculante, senón como un acto político.

Madrid-Barcelona, choque de lexitimidades

Algúns dos momentos máis duros produciranse probablemente esta mesma semana, cando se aprobe no Parlamento catalán a Lei do Referendo o día 6 ou 7. Posteriormente aprobarase a chamada Lei de Desconexión, que podería ser os días 20 e 21. O que non está claro é cando se aprobarán no Parlamento Vasco, porque dependerá do que se estea facendo coa lexislación española. Tamén pode ocorrer que o Goberno aprobe por decreto lei a Lei do Referendo.

En calquera caso, o Goberno convocará de forma inmediata o referendo, que se celebrará na Comunidade Autónoma. Todo indica que polo menos a Lei do Referendo aprobaríase antes da Diada do 11 de setembro; e o 15 de setembro comezará a campaña oficial do referendo. Entre os soberanistas dise cada vez máis firmemente: “Chegou o momento de facelo todo á vez, aceptalo e facelo”. A cadea de desobediencia de ordes máis grave até a data comezará cando se dea calquera destes pasos.

O Tribunal Constitucional español e o Goberno español xa están preparados para responder á sentenza do Tribunal Constitucional. Fontes do Goberno de Rajoy confirmaron que xa foron escritos os recursos a interpor, e que o pleno se celebrará os días 5, 6 e 7 deste mes. O próximo pleno de investidura celebrarase os días 19, 20 e 21 de novembro.

Vai exercer o Constitucional todas as súas competencias? É unha das preguntas que hai no aire. De feito, coa admisión a trámite dos recursos non só pode parar calquera cousa, senón que pode sancionar si desobedece as súas ordes, tras as reformas acometidas o ano pasado polo pp. No entanto, precisou que non vai facer uso das facultades de castigo, xa que non hai consenso suficiente no ámbito interno.

O 2 de outubro veremos cara a onde vai a sociedade catalá, porque as súas posibilidades son extremas: República de Cataluña ou eleccións autonómicas. A presidenta do Goberno de España, Soraya Sáenz de Santamaría, trasladou ao deputado do PDCAT, Jordi Xuclà, no Congreso: “Creo que estamos en condicións de gañar 10-0”; recibir o golpe e “con coidado coas humillacións –respondeu Xuclà- eliminar a súa pegada é difícil e duran de xeración en xeración”.