O sábado pasado situábase ao redor dos 20 graos en Donostia-San Sebastián, cun nivel de temperatura moi baixo na zona. Un deses días nos que, polo si ou polo non, tómase un xersei fino coa previsión de que se arrefríe pola noite. Entramos no soto da Vitoria Eugenia, ocupamos as nosas posicións en primeira liña, e un par de minutos bastaron para pornos o xersei, achis. O aire acondicionado era polar. “Faríano á mantenta, a obra chámase Neveira”, dixéchesme. Sabiamos que os de Hutsarte son especialistas en probar cousas novas, romper a cuarta parede, facer parte da obra tamén o público, esas cousas; pero meter ao público nun Kelvinator antes de comezar a obra… Non podía ser, non era a súa intención, tardaron en parar a máquina de vento siberiana, xusto antes de que aparecese no escenario Patricia Urrutia e Ander Lipus.

E apareceron cunha neveira. Un vello frigorífico, sucio, oxidado, que se arrastraba pesadamente tras o escenario suxeríase cunhas poucas liñas a través dunha paisaxe de estilo Mad Max. Jimmy está dentro da neveira, amigo dos protagonistas Maite e Karlos –bo, amigo: kolega–, que morreu recentemente en Londres e pediu que se enterren no seu pobo. Pero non se acordan do nome do pobo. Esta procura convértese nunha viaxe de iniciación ou, mellor dito, unha viaxe de reinauguración, baseado en recordos duns 20 anos de antigüidade.

Algunhas das obras máis representativas do teatro vasco, como Dejabu Gure bide galdua e Arrastoak, están a ter lugar nos últimos anos ao redor da revisión do pasado; e no caso do Frigorífico, diría que está hermanada con outra obra que se pode enmarcar nese marco: O propio Dejabu, Le Petit théâtre de Pain e Artedrada estrearon a película en 2010 coa obra 'A cinza'. Elementos similares en ambos os casos, desde o compañeiro falecido, pasando pola presenza/ausencia do defunto no escenario, até a revisión das relacións amigables provocadas pola morte. Tamén hai coincidencia no texto, xa que a obra foi escrita por Igor Elortza e Unai Iturriaga e esta por Iturriaga.

Pero esta vez é un traballo de pequeno formato no que se achegan máis lupas a cada protagonista, quitando peso ao retrato xeneracional –aínda que comemos algúns dos seus pintxos, cando os actores cantaron cancións de Bada ou Eskorbuto–. É un traballo máis punzante, que apunta directamente á vea con catro acordes ben elixidos, acompañados de intensos diálogos entre Lipus e Urrutia –que é encher o escenario, que pasaron 60 minutos no aire–.

A finais de agosto anunciouse que se tomarán uns días de descanso durante o verán. A partir de setembro os teatros de Euskal Herria empezarán a refrescar de novo.