Manzani explicou que o proxecto catalán Ruiseñor “copiouse e adaptouse á situación de aquí ”. O obxectivo é dar esta oportunidade aos nenos e nenas a quen lles vai a vir ben a referencia dun mozo maior que el nunha época da súa vida: “Hai nenos e nenas que teñen que aprender a xestionar e expresar as súas emocións, hai persoas que teñen dificultades para relacionarse socialmente, hai persoas que acaban de chegar e por tanto non coñecen a contorna…”. Manzani explicou que este tipo de necesidades poden ter calquera neno, pero que no proxecto Urretxindorra centráronse nos nenos de orixe migrante, xa que se trata dun proxecto da asociación SOS Racismo, por unha banda, e porque hai mochilas asociadas á situación migrante, por outro: “A experiencia de moitos nenos e nenas é que se separaron dos seus pais no pobo de orixe, xa que os pais viñeron aquí en busca de traballo. Uns anos máis tarde volven reunirse aquí, en plena adolescencia, deixando no seu pobo de orixe aos seus amigos e adultos referentes até entón”. Aitor Martín Camerón, un mozo de Tudela que se dedicou á mentoría voluntaria cun neno de 14 anos en Honduras, fálanos do duelo migratorio: “A decisión de vir tomárona os seus pais e durante un ano e medio estivo sen a súa nai, porque a súa nai estaba aquí traballando e gañando diñeiro para traela. Isto ten consecuencias no neno. Os titores e titoras estamos ao seu lado no proceso de adaptación ao cambio de situación que lle supuxo a decisión tomada contra a súa vontade”.

Titora: referente novo e non institucional

Dise que a todos os socios que participan por primeira vez no proxecto Urretxindorra resúltalles difícil entender cal é a función dos mentores; aos pais, aos nenos e aos propios titores. Martín Cameron subliñou que a relación entre o titor e o neno baséase “en que é persoal, non é nada institucional. Fixémonos amigos e unha figura no día a día fóra das institucións que necesitaba o meu fillo, xa que a maioría dos recursos que tiña até entón eran achegados polas institucións”. Manzani explicou que se elixen de maneira específica a novos titores, “porque o obxectivo é que esa persoa de referencia non sexa o adulto que identifique aos nenos cos seus pais ou cos seus profesores. Que os nenos vexan que dentro de poucos anos esa persoa mentora será esa”. A moza donostiarra Oihana Bellido Sesma reafirmou que mantivo unha relación de amizade co boliviano de 9 anos: “Eu, un pouco maior, e grazas á proximidade, confiou en contar os seus problemas”. Manzani explicou que para ser mentor non fai falta unha formación especial, “o que lle pedimos é empatía e motivación”. Indica que a función do titor é limitada pero frutífera: “Estar á beira durante esas tres horas á semana, procurando que ese tempo de lecer sexa educativo e construtivo. E ter confianza entre eles, que o neno senta cómodo co mentor para contar ou propor o que queira. Até aquí. Tentar solucionar estes problemas non é propio do mentor. A base é pasalo ben, e iso non é pouco para os nenos e nenas que viven unha situación difícil. Que un mozo pregunte que é o que quere facer e que o busque, é moito!”.

Para axudar a sentirse aquí

Cada parella decidiu como organizar estas tres horas e que facer durante ese tempo. SOS Racismo organizou actividades dirixidas a todos os membros do proxecto Urretxindorra, nas que participaron quen o quixeron. Martín Cameron relatou que aproveitaron moitas destas actividades, “porque estabamos moi a gusto con outros mentores e nenos. Así, reuniámonos con nenos nados no estranxeiro, e iso abre moito o concepto de territorialidad, aproveitamos o proxecto para aprender moito. E doutra banda, o meu fillo tiña a oportunidade de coñecer a outros mentores, para ter máis referencias dos nativos”.

Tanto Martín Cameron como Bellido Sesma subliñaron que co proxecto Urretxindorra estes nenos e nenas coñeceron máis cidade, cultura e idioma. Dan moita importancia ao mantemento da súa cultura orixinal, ao mesmo tempo que os titores tratan de facer un oco á de aquí. Martín Cameron explicou que “o meu fillo veu hai dous anos, aos 12, e xa coñecía moi ben San Sebastián fisicamente, pero non se achegaba á forma de vivir e aos eventos culturais de aquí. Coñecía o Olentzero ou o Día de San Sebastián, pero non os vivía. Non se trata de que non queira achegarse a estes actos, pero si tiña o sentimento de non sentirse parte deles. Era consciente de que era doutro lugar. Tentei traspasar esa parede, desde o momento en que está aquí, transmitindo que tamén é de aquí”.

No proxecto Urretxindorra tratan de estreitar a relación dos nenos e nenas co eúscaro. Algúns nenos teñen unha actitude negativa cara ao eúscaro; Manzani puxo a palabra aos seus sentimentos: “Viven o eúscaro como unha lingua de escola e de academia, como un elemento que non permite chegar onde chegan os demais nenos. O noso obxectivo é romper esa barreira emocional cara ao eúscaro, que lle valoren, e que vexan que o eúscaro tamén é a linguaxe do amor, da amizade, da vida cotiá...”. O neno de Martín Cameron non tiña unha actitude negativa cara ao eúscaro, pero tampouco tiña capacidade para falar. Un día foron a Orio para que se dese conta de que o eúscaro é a linguaxe habitual de comunicación nesta localidade, e o sinxelo obxectivo de Martín Cameron foi que cada semana o neno pedise un colacao en eúscaro na cafetaría. O neno de Bellido Sesma tiña máis capacidade, e foron a ver cine en eúscaro, fixeron xogos tamén en eúscaro... Algún titor ou titora levou á nena á súa familia para demostrarlle que o eúscaro tamén é lingua de casa, ou lle ensinou que fala euskera coa cuadrilla...

En contacto co centro

SOS Racismo explica o proxecto aos centros escolares e o centro selecciona aos nenos e nenas aos que lles vai a vir a participación. Estes nenos e nenas seleccionados, e se os pais e nais deséxano, comezan a participar no proxecto Urretxindorra. Manzani sinalou que “deixamos claro a todos que non é unha actividade académica, que non se trata de mellorar os resultados escolares... pero que a escola tamén debe valorar contidos non académicos e que en ocasións inflúen factores emocionais, relacionales e de circunstancias persoais nos resultados académicos. As escolas ven que os nenos están mellor, máis abertos, con mellores relacións... No fondo, mellóraselles a autoestima e ás veces iso inflúe no resultado académico, xa que moitos destes nenos e nenas non están na escola”.

Un proxecto que crece a medida

O proxecto Urretxindorra púxose en marcha fai tres cursos en Donostia-San Sebastián e Errenteria a través de sete parellas. No curso seguinte, pasaron a 14 parellas e a ambas as localidades sumóuselles Hernani. No que vai de ano, o número de parellas aumentou en 28, nos tres municipios. Para o próximo curso, SOS Racismo ten a oportunidade de chegar a 35 parellas, e ademais destes tres municipios, estenderse a Lasarte, Tolosa e Urnieta. Pero segundo Manzani, tamén hai que vixiar as cantidades: “Está a evidenciarse que estamos a dar resposta a unha necesidade real, pero temos claro que o obxectivo non é que o proxecto creza cuantitativamente. Tivemos que dicir que non a algúns centros porque estamos a falar de relacións interpersoais e hai que coidar as relacións. Non se pode crear unha chea de parellas se non temos tempo para traballar os problemas que xorden nesas relacións”.

Como inscribirse como titor

Até setembro está aberto o prazo de inscrición como titor/a para o próximo curso. Podes chamar ao 943 321811 ou escribir ao urretxindorraproiektua@gmail.com. Priorizan o coñecemento do eúscaro.