Un total de 12.665 electores votaron a favor de EH Bai no Parlamento Vasco. Cal é a valoración dos resultados?

Sen espanto, o resultado foi moi positivo. Primeiro, porque as eleccións lexislativas son as máis complicadas, porque se elixe a un deputado para a Asemblea Nacional francesa. Elixir a un patriota é raro. Con todo, EH Bai foi terceira forza en Ipar Euskal Herria. Aumentamos o número de votos e a porcentaxe. O contexto é difícil: as eleccións lexislativas están condicionadas polas presidenciais, tras as cales o electorado volve votar ao presidente recentemente elixido. Despois de oito meses de campaña no Hexágono, que comezou cos primarios da esquerda e a dereita, aparecemos nós no último momento. O feito de que nesas condicións consígase esa cantidade de votos ten un valor tremendo. Ademais, a abstención foi maior que nunca, e nós saímos arriba na nosa pequena.

Da circunscrición electoral á circunscrición, que destacaría?

No distrito VIN, no de San Juan de Luz, e IV.enean, no distrito que nos une con Biarno, que estamos ben, pero que o noso punto débil é o da AMPA (Baiona-Angular - Biarritz). Nas grandes cidades os resultados son malos, aínda que estamos a aumentar –por certo tamén avanzamos en Biarritz–, en xeral non conseguimos un aumento suficiente.

Como se poden aumentar os resultados en BA?

En BABn ou nas cidades non hai mal destino. Por exemplo, en 2001, en San Juan de Luz, recentemente nada Herri Berri, fixemos o 11,5%, non foi dunha porcentaxe descomunal, pero traballando de votos a votos, estando presente nas obras do pobo, dezaseis anos despois, facemos o 26% dos votos. Somos o primeiro grupo da oposición na Casa do Pobo, con catro electos. E San Juan de Luz parécese máis a Biarritz que a Ezterenzubi. É dicir, tamén pode aumentarse no AD. Pero iso esixe estar presente na política cotiá. Aí atópase o problema estratéxico do nacionalismo da cidade. En Biarritz non temos listas abertzales nas votacións do pobo. Os candidatos abertzales, quizá con comodidade, preséntanse nas listas dos demais, a maioría nas listas de dereitas. Como quere que se aumente o resto das eleccións? Como quere vostede que consiga credibilidade, si non ten unha mensaxe propia nos lexisladores para pedir o seu voto. A nosa solución está no traballo popular e nas votacións do pobo, si non as traballamos a fondo, dificilmente aumentarémonos nas cidades.

Con todo, o seis candidatos de EH Bai foron cada vez máis visibles en pobos e cidades?

Si, claro. Hai que destacar a nosa idade, somos duns 40 anos. Comparando co outro candidato, somos novos. A nosa forza está niso. Trouxemos aire fresco á política, estamos a cambiar a mensaxe do nacionalismo. Hai uns anos diciamos á xente que “nós somos vascos, vós tamén sodes”. Con esta única mensaxe nas cidades costeiras dicían “nós somos vascos?”. A mensaxe actual é o seguinte: “Podedes ser euskaldunes e nestes ámbitos da vida –vivenda, emprego, transporte, residuos...– presentámosvos solucións que non teñen os demais ou que non teñen”. En San Juan de Luz mencionamos a vivenda na última campaña e conseguimos credibilidade. A xente non só venos como euskaldunes e abertzales, senón como unha alternativa para mellorar a súa vida. Esta mensaxe coherente é a clave do noso éxito. Somos novos, de esquerdas, tecnicamente serios, tamén facemos pedagoxía política, non caemos en dogmas e mensaxes simplistas.

A clave, por tanto, é a integración das candidaturas nacionalistas e de EH Bai en cada unha delas.

Si. A candidatura de Herri Berri é un bo exemplo, pero non se pode equiparar a EH Bai e Herri Berri. EH Bai é un partido abertzale de esquerdas e ecolóxico, Herri Berri é moito máis amplo. No grupo Herri Berri hai un núcleo abertzale, e na contorna próxima os que non o son. Por exemplo, Ivette Debarbieux (membro do Partido Comunista) do PCF entrou en Herri Berri, tras estar nas listas do PCF e do PS nas anteriores votacións. Esta muller non abandonou o seu partido, pero meteuse na dinámica abertzale a medida que nos coñeceu. Por exemplo, Bake Bidea tamén está inmersa na iniciativa. Non pensaba que nos apoiaría nas eleccións ao Parlamento, porque o PCF e a Francia insubmisa presentaban ao seu candidato. Algunhas persoas que estaban bastante lonxe de nós estanse achegando aos poucos, estamos a volvernos cribles porque demos unha visión aberta para compartir connosco. EH Bai está a abrir. A dinámica de EH Bai está a converterse nunha dinámica viciosa e virtual. Exemplo desta evolución da Casa do Pobo de Uztaritze e do alcalde Bruno Carrere.

Algúns nacionalistas cren que a participación nas eleccións lexislativas é un xogo ao sistema.

Non estou de acordo con eles. Pode estar fóra do sistema, pero nesa posición atopo a síndrome dos últimos mohicanos: “Estamos a desaparecer e estamos dispostos a desaparecer, pura e simplemente”. Eu non quero desaparecer. É máis, teño que estar no sistema de non desaparecer e arraigar a miña alternativa e cambiala por dentro. Estando fóra do sistema, a xente considérame un marxinal e vou desaparecer. Eu quero afrontar os problemas de forma activa. Cando me movo polo mercado do pobo, “que teño que dicir ao meu veciño para que se entenda mellor?”, pregúntome a min mesmo. “Son vasco, o teu sistema afógame, non quero saber nada de ti”, e si dígolle, pensará “quen é este idiota?”. Hai patriotas que queren estar limpos, din que os demais nos equivocamos de loita. Aos que critican o noso camiño non os vexo en ningún sitio, salvo nalgúns artigos ou nas terrazas dos bares dicindo “vostedes perden o tempo nas eleccións”. Cal é a súa alternativa? Dicir que nos equivocamos sen propor unha alternativa, considéroo unha irresponsabilidade.

O nacionalismo sempre está nunha curva en Iparralde.

Seguramente. Non son só patriota, son tamén cidadán. Teño conciencia cidadá, mirando á sociedade non só ofrézolle a miña visión nacionalista, senón unha visión que quere defender a moralidade. Eu son un pequeno burgués Peio Etxeberri-Aintziart, teño traballo, unha casa, non son pobre, pero vexo á xente en paro: sen papeis, negros ou árabes estigmatizados, inválidos, etc. Se abandono o espazo político, se non propoño alternativas, máis aínda se non voto, deixo que outros elixan no meu nome. Supoñamos que fose a Fronte Nacional (FN) quen mande, as consecuencias non as sufriría necesariamente, senón esas persoas. Cando voto, talvez alimente o sistema, pero para empezar quero pensar que tamén votei por esas persoas. Os que nos critican poden estar claros, pero en parte son egoístas.

A partido República en Marcha de Emmanuel Macron impúxose na segunda volta de España. Dános a túa opinión sobre este novo fenómeno político.

A situación é completamente nova e ninguén pode predicir que vai achegar o quinquenio de Macron. Até aquí, o doutor V. Na República coñecemos a alternancia clásica, repetindo a dereita e a esquerda. O cambio pretende dar resposta a un problema estrutural do Estado a medio prazo, vinculado, ademais, á situación de crise. A crise mantívose durante tres décadas e na última intensificouse debido á crise económica, social e climática. A xente viuse satisfeita, xa que nin a dereita nin a esquerda clásica han atopado solucións no problema do paro. A abstención nas eleccións aumentou, e a extrema dereita e a esquerda fóronse incrementando: O FN e a Francia insubmisa son un exemplo diso. Este fenómeno tamén se deu en Europa. Crían que non ía suceder no Estado francés, pero aquí tamén sucedeu, e non só por motivos estruturais, senón tamén por razóns conxunturais. Os políticos non axudan a resolver a crise, ademais sufriron irregularidades na súa política, empregan ficticiamente aos seus amigos, é dicir, rouban a eslamiada.

Os poderes do sistema viron en Macron unha especie de solución.

Macron deuse conta de que a xente se saciou, aburrida, e que necesitaba unha xanela para entrar no poder, ofrecéronlla a dereita e a esquerda. A dereita, en primarias, ao elixir a François Fillon, o candidato de dereitas e tradicionalista, abriulle o centro a Macron. De ser Alain Juppé, Macron non tería ese espazo. Á esquerda, despois dun mal mandato de cinco anos, foi elixido Benôit Hamon, que estaba á esquerda. Se fose Manuel Valls a situación haberíase desigual. Todo iso fíxolle a Macron un espazo máis amplo. Ninguén pode dicir o que vai achegar, di el, que se alimenta pola esquerda e pola dereita, pero eu non creo que ese amplo campo poida durar a longo prazo. É máis, nesta mestura triunfará a dereita, o liberalismo. Iso non satisfai á maioría. A comunicación permitiralle retela durante un ou dous anos, pero por un momento terá que elixir entre varios temas e perderá os apoios que ten actualmente.

Florence Lasserre-Davide e vincent Bru son os novos deputados de Ipar Euskal Herria.

Coñecendo a eses deputados, a alternativa de Macron faime aínda máis insegura. Son traídos como persoas que non desempeñaron ningún cargo, que van cambiar a política, e non é certo. Por unha banda, Lasserre-Davide, filla de Jean-Jaques Lasserre, é electo de Angelu e do Departamento, non asiste ás reunións, non fai nada. Colette Capdevielle lidou en campaña co ex deputado, que non coñecía os expedientes, que non tiña nada que dicir nas discusións. O novo deputado do Distrito VIN é Vincent Bru, alcalde de Kanbo durante 30 anos, e tamén o deputado electo do Departamento, que hai cinco anos substituíu á deputada dereitista Michèle Alliot-Marie de Lles Républicains. O MoDem de Bayrou obrigoulle a pasar ao En Marche de Macron. Iso é cambiar a política? Con todo, os dous foron elixidos pola xente, impulsados pola onda de Macron.O risco de que aumente a abstención é cada vez maior, e tamén o de que a xente mire con receo aos políticos.

Con todo, François Bayrou quería aplicar a Lei de Moralidade na política. Que opina vostede?

As persoas –mulleres e homes– facemos política. Si somos seres humanos temos límites, fronteiras morais. Co poder e o diñeiro en xogo, a política comeza a profesionalizarse, e imponse a tendencia “non quero perder o meu cargo e a miña carreira, non perder a honra na sociedade”. É doce ser seleccionado, ten un valor engadido. Isto tolea ao político, non só en París, alí sobre todo, pero nós os electos do pobo non estamos fóra dese perigo, tamén o pequeno cargo das casas do noso pobo tráenos a honra –polo si ou polo non non gañamos nin un céntimo–, a honra e o notabilismo que tanto Enbata como EMA criticamos no pasado. Na maioría dos casos, os que máis critican aos notables son os que queren facerse do seu parte. Por tanto, a medida que o movemento abertzale ten máis cargos electos, corre ese risco. Na súa típica, esta práctica está a estenderse por varios pobos. Tamén nós, os patriotas, temos ese landó, e nese cepo podemos caer. Por tanto, comecemos a limpar esa tendencia na nosa propia casa.