O veterano xornalista Tomás Alcoverro (A Vanguadia) di: “Si entendiches algo de Oriente Medio, é que cho explicaron mal”. O soño destas liñas non é dar unha explicación total da tensión que podería levar ao Golfo Arábigo á guerra este verán. Pola contra, parece interesante coñecer como se ve o fenómeno no Líbano a través do portal. L’Bidasoa-Le Jour é un dos principais xornais de Beirut, que mostra a visión da burguesía cristiá, defende o modelo parlamentario occidental, crítico con Hezbolá, Siria e Irán, desconfiado de Israel que destruíu o país, crítico tamén co islam reaccionario que abriu Arabia Saudita… Velaquí como ve o de Qatar.

Desde o pasado 5 de xuño Arabia Saudita (31,5 millóns de habitantes), Barherin (1,37), Emiratos Árabes Unidos (9,16) e Exipto (91,5) suspenderon todas as súas relacións con Qatar (2,4 millóns), voos, compravendas, turismo, visitas, relacións políticas e militares… e a presenza da televisión Ao Jazeera.

Momentos graves para esta pequena e moi rica potencia do Golfo. Ver cifras. Dos 2,4 millóns de habitantes –só a cuarta parte das mulleres–, o 90% das persoas estranxeiras traballadoras, non ten nacionalidade máis que 300.000. Un territorio como Navarra. Prohibición dos partidos políticos. A terceira maior reserva de gas do mundo, despois de Rusia e Irán.

Desde que Qatar se librase de Arabia Saudita en 1995, as autoridades dos dous estiveron en tensión entre ambos os países. Arabia Saudita e os seus satélites, retirados polo embaixador de Catar, viviron a anterior crise en 2014.Nesta ocasión, Arabia Saudita tendeu a corda de forma máis contundente, impondo un bloqueo total a Qatar. Os labores de mediación son máis complicadas e as dúas partes teñen máis difícil dar marcha atrás: Si Qatar dobrégase, perdería o seu carácter; Arabia Saudita, tras a caída de Iemen, non pode permitir que ningún outro familiar obedézalle; está en xogo o liderado dos países musulmáns.

Escribe Anthony Samrani: “Riad sente ameazado. Por unha banda, Irán está a fortalecerse en Oriente Medio. Doutra banda, multiplicáronse os movementos insolentes que pon en dúbida a orde que se deu até agora, como os islamitas. Riad é actualmente o precursor da contra-revolución anti-iraniana, anti-islamita e antidemocrática. A familia Saudita quere coser o último cravo ao cadaleito da ‘primavera árabe’”.

Unha das claves de todo isto é que Irán agáchese. A pesar do acordo con Estados Unidos sobre enerxía atómica, os iranianos seguen consolidando a súa hexemonía na rexión, controlando os gobernos de Iraq, Siria, Iemen e Líbano, como se observa desde Beirut a forza da potencia xiíta. Do mesmo xeito que para Arabia Saudita, para Israel Irán é o principal inimigo, a ameaza da estabilidade de todo Oriente Medio. Donald Trump deixou ao carón as mornezas de Obama e púxose de acordo con esa visión de Estados Unidos. Nesta situación, vai resistir Catar?

No mesmo periódico, Emile Sueur asinou un editorial que suxire o perdedor máis probable da crise: “O funambulista Qatar comeza a cambalearse”.

Probabilidade de que un trono se converta en tormenta

Cando o emir Hamad ao-Thani fíxose dono da coroa de Qatar –na análise de Sueur– en 1995, foi entón cando sentiron os efectos da Tormenta do Deserto, que Iraq sementara Kuwait. A ambición de Irán e a de Arabia Saudita comprenderon que para manter o trono, manter vivo o Emirato, tiña que darlle un sitio no mapa do mundo.

Para iso, Catar non ten nin forza militar, nin poboación suficiente, nin localización xeográfica. Pero é moi rico. Investirá dólares de gas en todos os compoñentes da diplomacia (cultura, deporte, medios de comunicación, política, economía) para escapar da sombra do gran Riad.

Un dos principais instrumentos da ofensiva xeral foi Ao Jazeera: a revolución no panorama dos medios rexionais, que permite influír en todo Oriente Medio, con audiencias sorprendentes, enfadando a outros mandatarios.

Para dedicarse á diplomacia económica, Catar vai crear un gran fondo cos beneficios do gas para investir nas compañías e as débedas públicas de países empobrecidos pola crise como Alemaña, Estados Unidos, Francia ou Reino Unido. Tamén quere brillar no deporte Qatar, sen mencionar os investimentos en Barcelona FC, o campionato do mundo de fútbol para 2022… Educación e cultura, acordos coas mellores universidades de Estados Unidos e Europa.

Nunha fronte diplomática de verdade, fará o papel de equilibrista para superar a barbarie que ten na xeopolítica. Primeiro rompendo todos os contactos con Israel, logo tentade mediar con Hamás, que manda en Gaza… ao mesmo tempo que rescatamos a Dohan, o xefe supremo de Hamás. En termos similares con Estados Unidos, proporcione a sede militar central en Oriente Medio na base ao-Udeid para que leve a cabo ataques contra Siria e Iraq, e, ao mesmo tempo, permita unha oficina oficial de talibán en Doha. Doutra banda, escribiuse moito coa axuda de Qatar a Al Qaeda e ao Estado islámico, pero tampouco nisto diferenciouse moito do seu irmán maior, o saudita. A Xeopolítica permite xogos contraditorios de todas as clases.

Pero tamén ten que xestionar as relacións con Irán, e nisto está moi lonxe dos intereses dos dirixentes de Riad. Irán e Qatar comparten os xigantescos xacementos de gas que se atopan baixo as augas do Golfo Pérsico, os máis grandes do mundo. Por tanto, non podía participar na campaña árabe para illar a Iraq.

A diplomacia de Qatar equilibrou o seu camiño ata que en 2013 un golpe militar en Exipto derrotou a Mohammad Morsi, apoiado polos qataríes. A crise diplomática entre os países do Golfo tamén é unha das crises que se vive nesta época.

E cando as cousas parecían haberse acougado, leste mesmo ano chegou a visita de Donald Trump a Riad, un discurso violento contra Irán e o quecemento das relacións entre Arabia Saudita e EE.

“Riad e os seus aliados –conclúe o editorial– non perderon tempo para tentar volver arrastrar a Qatar, que rompeu a ferida e comportouse demasiado descaradamente. Hoxe, ante o gran silencio das autoridades occidentais e a decisión de Arabia Saudita de redistribuír ao seu gusto as cartas rexionais, o funámbulo qatar debe ter grandes traballos para sobrevivir ao arame. A partir de aí, poida que este trono diplomático anuncie o comezo dunha nova tormenta en Oriente Medio”.