En 1979, Mikel Zarate escribiu o libro Utopiaren fantasian. Nel atópase a frase Sentido dos nenos, “comedia ridícula e (sic.) que o presenta como “lamentable”. Valéndose dunha ironía maxistral, presenta niso algúns comportamentos inadecuados dos vascos. Por exemplo, que os adultos digan aos nenos que falen en eúscaro e, ao mesmo tempo, que falan en castelán entre eles.

A campaña Posiktibity do século XXI recolle a mesma situación que este conto escrito no século XX. A pesar de transcorrer case corenta anos, a diferenza máis evidente entre as anécdotas de entón e as actuais radica no soporte –libro versus vídeo–, non no contido ou nos significados. A valoración desta semellanza lembra a competencia entre optimista e pesimista: “Non fomos para atrás ou non adiantamos nada?”. Seguramente ningún dos dous.

Ao longo de décadas traballouse intensamente. Conseguimos, en primeiro lugar, romper o declive do eúscaro e, en certa medida, reverter a tendencia. Iso é terrible, de feito. Nesta loita lingüística, empezamos a sacar a cabeza da trincheira, pero aínda temos o corpo no buraco.

Continuando cos logros, a actividade cultural –social e institucional– dotouse de coñecemento sociolingüístico e adquiriu experiencia. A pesar de que as limitacións e as discapacidades seguen sendo moitas, o eúscaro está moi preto de conquistar á sociedade, sacándoa da trincheira. Conquistar á sociedade, si, porque esa é a utopía do eúscaro de hai corenta anos e de hoxe.

Estamos a dar novos pasos. Por exemplo, atopamos a maneira de difundir o uso do eúscaro a través da proliferación de iniciativas como Egia. Tarra-tarra, imos sacar o eúscaro da trincheira.

Unha vez que sabemos que estas iniciativas son valiosas, quédannos curtos como iniciativas illadas de cada lugar. Agora, a clave está en incrementar o uso do eúscaro na sociedade en xeral, non só nas zonas de dependencia directamente influenciadas polo eúscaro, senón tamén en que os cidadáns que viven en lugares afastados do eúscaro déanse conta da realidade e do valor desa lingua. Para conseguilo, ademais dun forte impulso de toda a actividade cultural vasca, será necesaria a colaboración doutros moitos axentes sociais.

Nese camiño sitúase a intención que Topagunea e o Goberno Vasco, da man de ambos, acaban de presentar: “Euskarak 365 egun: unha nova proposta para traballar os hábitos lingüísticos e a activación social no País Vasco e en común”. Esta iniciativa, dada a súa dimensión xigante, non verá a luz até 2018. Si a este proxecto unísense os axentes sociais e da cultura vasca, o eúscaro sairía da trincheira e comezaría a conquistar a sociedade. É dicir, non quedar na “fantasía da utopía” e empezar a facer realidade o soño.