Entre as experiencias presentadas no Congreso de Alimentación 21 organizado en Vitoria-Gasteiz sobre soberanía alimentaria, a algunhas delas habería que chamar a atención de Ashlesha Khadd, da India, que en dez minutos resumiu o modelo Zero Budget Natural Farming. Tras o seu paso polo Colexio do Fronteira Sur de Chiapas (México), Amrita Bhoomi Centre atópase hoxe na súa cidade natal, no centro de estudos agrícolas.

Desde 1993 até a actualidade, 250.000 persoas suicidáronse entre os agricultores da India. Segundo Amrita Bhoomi, a dependencia dos mercados exteriores e o endebedamento que as compañías de agro-industria crearon entre os baserritarras están na súa raíz. A maioría dos caseríos están suxeitos á débeda na India, non é só o problema dos pequenos, senón tamén dos grandes, que están encadeados. Centos de millóns de persoas fuxiron do campo en busca de vida nas cidades, a pesar de que nas megápolis e chabolerías non lles valen moito os coñecementos que aprenderon nas súas granxas e están condenados á extrema pobreza.

A Agricultura Natural do Orzamento Cero ZANN (en inglés ZBNF) estendeuse con gran forza entre os esforzos por mellorar a vida dos agricultores, sobre todo no sur da India. A estratexia ZANN dá aos agricultores a esperanza de romper a dependencia dos créditos e reducir drasticamente os custos de produción, acabando co círculo vicioso das débedas.

O concepto de “Orzamento Cero” significa aquí que sen crédito e sen gasto algún en fertilizantes ou medicamentos do exterior, mentres que “Agricultura Natural” significa traballar coa natureza e sen químicos.

Si nalgún lugar estendeuse a marcha do raio ZANN tivo lugar no estado meridional de Karnataka, onde se uniron as estratexias da ZANN do líder Subhash Palhain e o movemento KRRS Karnataka Rajya Raitha Sangha, membro dA Vía Campesiña.

O movemento KRRS mobilizou a millóns de agricultores contra o control das sementes tomadas polas multinacionais, organizando unha “desobediencia civil contra a escravitude das sementes”. O seu líder máis coñecido era Mahantha Nanjundaswamy, tamén coñecido nas actividades de loita contra a globalización, quen fundou o colexio Amrita Bhoomi.

Hoxe o modelo ZANN está liderado por Subhash Palhain (1949). Nacido nunha familia de baserritarras, foi á universidade a estudar agronomía. Entrando nos estudos coas tribos indias, os seus problemas marcaron profundamente. En 1972, Palekar volveu a casa dos seus pais, pero, á marxe da agricultura natural que o seu pai cultivara até entón, reformou a granxa como estudou na universidade, baseándose nos produtos químicos da Revolución Verde.

A pesar de que as súas terras ao principio proporcionáronlle cada vez mellores colleitas, a partir de 1985 deuse conta de que as producións empezaron a reducirse sen interrupción. Durante este tempo, sendo un home de clase intelectual, estudara as referencias hinduistas clásicas de Karl Marx, Mahatma Ghandi e a India. Impulsada polo declive da produción industrial das súas terras, mergullouse en traballos de investigación de seis anos, analizando especialmente as dinámicas de árbores e bosques que, como é sabido, viven sen a axuda dos humanos e alimentándose a si mesmos e achegando beneficios aos demais.

O sistema de Palekar debe moito ao xaponés Masanobu Fukuoka, principal referente mundial de moitos agricultores. Pero a idea de Fukuoka budista adaptouna con rigor o hinduista Palhain ás necesidades dos agricultores moi pobres da India.

Kit básico de supervivencia

O movemento ZBNF de Karnataka baséase nunha ampla rede de voluntarios que funcionan de maneira informal, cada comarca no seu estilo, baseada na colaboración entre agricultores e agricultoras no modelo “Campesiño a Campesiño” que se fixo popular no mundo.

Tamén hai actividades organizadas centralizadas a intervalos. O propio Palekar, convertido en cruz en toda a India, ofrece aos baserritarras cursos intensivos de 5 días, de 8 horas diarias, agrupados en grupos de entre 300 e 5.000 persoas, homes e mulleres, adultos e mozos. Cóbranse tres euros e medio simbólicos aos que poidan pagar, mentres que os albergues, comidas e o resto corren a cargo de voluntarios. Alí Palatino expresouse en termos xerais, como en filosofía e ecoloxía, cos menores detalles para cultivar a terra.

O mérito que todos os palacares recoñecen é que os principios da agricultura ecolóxica recolléronse nunha caixa tan sinxela para as persoas pobres da India. Ferramentas de emerxencia para que os baserritarras que se atopan no subsolo e a miúdo abatidos até a miseria, poidan acceder de forma inmediata, traballando cos ingredientes que teñen ao seu alcance, a un mínimo de alimento suficiente para sobrevivir.

Os baserritarras aprenden a cociñar na súa propia casa e sen pagar un céntimo a ninguén do exterior o catro elementos que compoñen o kit básico, utilizando unicamente os ouriños e o estiércol das vacas que foron consagradas desde tempos inmemoriais, a terra, a fariña dalgúns legumes e o poder de certas plantas fertilizantes. O catro elementos fundamentais están bautizados cun nome. Mollo para a proliferación de jivamrita, microorganismos e vermes da terra. Bijamrita, pasta para fecundar mellor as sementes envoltas nela. Achadana, cubrir a terra de plantas e estiércol como o que no mundo rico chamamos mulching. E como usar a auga de Whapasa para que os cereais aproveiten ao máximo.

Outro dos alicerces do modelo é a combinación dos diferentes tipos de plantas nos cultivos e hortas. Porque o orzamento cero non significa que o custo de cada un sexa cero, o obxectivo é equilibrar os custos e as necesidades duns e outros mediante a cogeneración das diferentes plantas, optimizando as características e sinerxías das diferentes plantas.

Utilízanse valos e árbores nos bordos e murais dos campos, como para fixar a auga de choiva para abonar as colleitas da zona. E concédese especial importancia á raza bovina Bos indios, que sempre foi un compoñente esencial da agricultura, porque se une ás crenzas da xente hindú… e porque o estiércol de vacas libres é mellor para abonar o campo que o gando europeo dos cortellos.

Algúns expertos cren que o ZANN da India pode ser o movemento agroecológico máis amplo do mundo. Millóns de familias practican na India. Poderá coñecer aos seus representantes a todos aqueles que se acheguen á Conferencia Mundial que Vía Campesiña celebrará o próximo mes de xullo en Bizkaia.