O 2 de abril cumpríronse dez anos desde o inicio da última crise, cando os países máis avanzados empezaron a mergullarse na “desaceleración económica”. Posteriormente, unha chea de entidades financeiras esborrallouse e estimouse que os países ricos mobilizaron ao redor do 50% do seu PIB para reactivar a economía. Estas cantidades destináronse ao rescate da banca, concedéronse préstamos especiais aos bancos para que poidan ofrecer diñeiro, e, aínda por riba, tamén para a compra de activos contaminantes e creáronse bancos novos. É dicir, o diñeiro utilizouse para a política nos primeiros anos da desaceleración, como esixe a ortodoxia económica, xa que se evitou toda política fiscal.

Aplicouse a todo, pero se o sistema económico está baseado no crecemento, como está o sistema capitalista, e si ese crecemento é moi modesto, pódese dicir que esa política económica ha fracasado. E iso é o que ocorreu entre 2008 e 2010. De feito, pensábase que si chegaba á estabilidade financeira garantiríase a globalización económica: o libre mercado e a liberdade de investimento, que é o que nos asegura o pai do neoliberalismo, o profesor de Chicago Milton Friedman. Con todo, o PIB dos países desenvolvidos situouse en torno ao 1,5%, China reduciuse drasticamente e Rusia e Brasil non tiveron unha situación mellor, con crecementos negativos en moitos anos.

Como se viu claramente, o neoliberalismo sufriu un gran fracaso e máis dunha voz dixo que o capitalismo se derrubou: O propio Nicolas Sarkozy afirmaba que “había que refundar o capitalismo” ou foi o capitalismo, como recoñeceu Lawrence Summers. Inesperadamente, varios economistas keynesianos convertéronse en: Un famoso columnista do diario neoliberal Financial Times, Martin Wolf, dicía que “agora todos somos keynesianos”. O fracaso aparente do neoliberalismo. Pero non, aínda estaba vivo, pois ten moitas vidas.

É evidente que o capitalismo perdeu todo atractivo, porque só o crecemento non trae benestar nin crea emprego digno. Por tanto, esta situación trouxo consigo a aparición de novas formulacións nos que todas as responsabilidades atribúense á globalización e ao libre mercado, fenómenos que non fixeron máis que incrementar a pobreza. De aí o fortalecemento das políticas de illamento e a necesidade de esixir medidas cos inmigrantes: Donald Trump en Estados Unidos ou Marine Le Pen, Geert Wilders e moitos máis na Unión Europea.

Nesta conxuntura socio-económica, a política económica podía adoptar dúas vías: a de acudir a unha sociedade mellor a través dos gastos sociais, II. Como se fixo despois da Guerra Mundial ou virando a unha máis dereita, reforzando o nacionalismo. E este último é o último camiño que emprenderon os principais dirixentes occidentais, incluídos os socialdemócratas, no seu camiño.

A política que se puxo en marcha ten graves consecuencias, como nos demostrou o economista escocés Marck Blyth, Austeridade: Historia dunha Idea Seca. De feito, cada vez que se aplicou a política de austeridade, l. Do mesmo xeito que cando se aplicou a Alemaña na Guerra Mundial, fomentouse o fascismo nazi; hoxe en día en Europa, empezando por Grecia, estamos a chegar á mesma conclusión, mesmo en Polonia ou Hungría, sen esquecer a Alternativa que se está xestando en Alemaña, ou máis ben a triste situación de España.

Coidado, por tanto, co que pode traer unha política de austeridade sostible. En lugar de crear a prosperidade que nos din, a austeridade trouxo consigo pobreza, paro, marxinación e un aumento dos aspectos económicos. E, ao mesmo tempo, están a abrirse as portas ao fascismo.