Nos últimos cen anos, un gran número de vascoparlantes e vascos esforzáronse pola independencia de Euskadi ou de Navarra ou de Euskal Herria; moitos deron a vida, perderon a vida e quitáronlla a outros. Toda esta historia é moi importante –sen precedentes non hai descendentes–, pero, en dúas palabras, en que estamos hoxe?

Os últimos Aberri Eguna non foron terribles. E o que fixeron os artesáns da paz? Iso foi terrible, ensináronnos a pauta aos occidentais: que riscos adquiriron e que ben conseguiron o obxectivo establecido! Si, pero a de liberar aos presos é máis difícil, porque teñen as chaves os estados e queren usalas para a vinganza, especialmente as de España.

O éxito da Korrika tampouco foi satisfactorio de face a conseguir unha Euskal Herria euskaldun? O final en Pamplona! Onte parecíanos imposible! Si. Pero tamén o fai desde o folklorismo, e estamos lonxe de conseguir a oficialidade no sete territorios e de normalizar o eúscaro.

A principios do século XXI, só dez anos máis tarde, os cataláns mirábannos para aprender de nós. Carod Rovira de ERC dicía que desde Cataluña a mirada cara a Euskadi era constante. Agora imos ao revés. Converteuse nun axioma dicir que o pobo converteu aos políticos estatutistas de alí en independentistas, e que aquí tamén vai pasar. De aí Está nas nosas mans. A onda é importante e para levala a cabo necesitamos uns valentes abertzales de diferentes ámbitos. O que alí ocorra a partir do outono terá moita influencia na nosa contorna; polo ben!

Da política á identidade cultural, o histórico militante de ERC Heribert Barreira dicía que Euskal Herria tiña máis fácil de manter a identidade, pero iso dicíao porque consideraba imprescindible o catalán na identidade catalá e non na identidade vasca, vendo o que aquí ocorre. Aí é onde eu vexo o maior perigo: o da asimilación total culturalmente. Alimentados na súa maioría por medios de comunicación castelán e expresións culturais en castelán, como conseguir a soberanía cultural?

Telesforo Monzón dicía a Patxi Zabaleta que para que os pobos permanezan como pobo, ademais do necesario para satisfacer as necesidades económicas e sociais do día a día, é necesaria unha loita polas ideas e a cultura, porque o pobo ten unha identidade que perdura no tempo antes e despois da existencia dos individuos.

A independencia política e cultural son imprescindibles e neste último a lingua é imprescindible. Primeiro, necesitamos político? Así o dixeron en Cataluña. E aínda que o consigan –difícil pero factible–, o que máis lles custará é a generalización da lingua e da cultura catalá! E a nós tamén.