A Economía é unha disciplina moi seria cando vén con maiúsculas. Aínda lembro como foi o primeiro achegamento a esta ciencia. Aquel gráfico que se nos representou na lousa do instituto foi a primeira gran mentira para mergullarnos na economía. Os mercados e as empresas situadas no centro, dominaban a economía e, por tanto, o mundo. A imaxe mostrábanos que mentres as empresas creaban riqueza, as “familias” cumprían outras dúas funcións; por unha banda, a man de obra para as fábricas e doutra banda, a do consumidor. A través dun gráfico aparentemente inofensivo, empezamos a mirar á Economía desde unha posición falsa. Desde aquel primeiro día empezamos a construír un mundo de gretas.

Este primeiro engano foi alimentándose con máis mentiras. Na Facultade tivemos que tragar moitas horas de clase de Economía ortodoxa, modelos macro e micro afiados, fórmulas gordas e funcións matemáticas que se nos atragantaron. Pasaron anos desde que aquela Economía se desmoronara e comezase a construír outra. Sería o segundo ano da Universidade cando chegaron as teorías do Marxismo. Coidado co capitalismo, que é doloroso! Ese mesmo día, o profesor tamén utilizou un gráfico para explicar como explota o Capital o traballo. Para facer ver como o capitalismo expropiaba o traballo, ao traballador e, por tanto, ao home. Traballo, traballo, traballo, home e traballo, ao ritmo da poesía de Artze.

Volveron pasar anos para dar unha nova dimensión á explotación denunciada por Marx. As primeiras respiracións da economía feminista chegaron despois dos estudos de grao, nas escolas do máster. A perspectiva feminista fíxonos ver que o Capitalismo, ademais da os homes das fábricas, explota e expropia ás mulleres dos fogares. É dicir, utilizando os termos de Marx,

Que o capitalismo explota ao traballador no mercado e explota a unidade doméstica. Nestas escolas tamén tivemos varias imaxes, e entre todos, acórdome daquel tipo de Iceberg. A punta do iceberg é o campo da economía visible, a economía produtiva. A parte máis densa, totalmente invisible, é a que se esconde baixa a auga, e eses ámbitos da economía fóra de mercado son os que sosteñen en profundidade a Vida. En maiúsculas referímonos a economías capaces de coidar vidas. Porque o capitalismo vai contra a vida e o conflito, en palabras de Amaia Pérez Orozco, está entre o Capital e a Vida.

Naquela primeira escola de economía empezamos a debuxar un mundo insosteible a partir dunha imaxe sinxela. No epicentro vendéusenos como un deus a imaxe do mercado. Nesta estrutura socioeconómica, que ten como obxectivo a acumulación de capital, non hai rastro da necesidade de coidar a vida e a terra e non hai rastro algún do dano que causa o Capitalismo. Ao parecer, para poder ver as gretas deste mundo é imprescindible sufrir crise, sufrir coidados e sufrir crises climáticas. Pola contra, non somos capaces de crer que o capitalismo, ademais de explotar o traballo, o home e as unidades domésticas, explota tamén a nai terra.

É importante como miramos e entendemos o mundo, porque iso vai condicionar como imos sobrevivir neste mundo. Un tema grave, como construímos a Economía no noso imaxinario.