Por que o xénero ten tanta importancia nos movementos transformadores da esquerda? Que facemos coas diferentes subordinacións? Así arrincou o coloquio a xornalista Lorea Agirre e a autora da biografía de Rosa Luxemburgo, para chamar a atención sobre o lugar que o xénero dá ao individuo na sociedade e mirar cara á interseccionalidad.

Agirre explicou que, aínda que Luxemburgo viviu e denunciou a opresión de xénero e obreiros na pel, o feminismo interseccional foi iniciado na década dos 80 por Angela Davis e outras feministas negras estadounidenses. Segundo isto, como as opresiones refórzanse mutuamente, as loitas por saír de todas as subordinacións tamén deben ser interseccionales, interrelacionadas.

Aguirre sinalou que as subordinacións deben facerse explícitas e interpelou, ademais da represión, sobre onde está o privilexio. Explicou que a interseccionalidad supón un afastamento da estigmatización e do victimismo, e que si se traballa a interseccionalidad nos movementos transformadores, os individuos xogan un papel importante: “O que o movemento feminista ha conseguido non pode perderse ao entrar nos movementos de esquerda”.

O feminismo destaca que na actualidade, ademais da paridade entre homes e mulleres, traballa polo desenvolvemento da democracia e pola inclusión política. A dinamizadora Olatz Dañobeitia pediu a cada un dos relatores que lle fixesen unha pregunta e o xornalista elixiu a coñecida: Podes ser sen ser feminista de esquerdas?

Tras a agresión a
Agirre no seu domicilio, a palabra foi abordada pola socióloga e militante feminista PILI Álvarez. Referiuse ás dificultades atopadas nos movementos de esquerda na creación de protocolos contra as agresións machistas e na reinserción. A día de hoxe, dixo que os protocolos se traballan en poucos grupos, e menos aínda os internos para facer fronte ás agresións dentro do grupo. Dixo que moitos non ven a necesidade diso, que as vacas miran ao tren.

“O máis doloroso é pensar que porque somos de esquerdas será máis fácil aprobar un protocolo”. Álvarez puxo como obstáculo que os movementos asemblearios e horizontais non se dean conta da importancia da metodoloxía. Explicou que o protocolo custa imaxinalo como un proceso e que hai resistencias á palabra “agresor”. “Non todos os membros temos formación feminista, moito menos pola violencia machista. Entre nós non se escoita que ‘os traballadores tamén pisan a outros’ ou ‘coñezo a un traballador que golpeou ao burgués’, senón que as mozas tamén nos portamos mal entre nós ou nós podemos atacar aos mozos, e iso é non entender a violencia estrutural”. O mesmo coa necesidade de probas. Para Álvarez, son habituais preguntas como "e si castigamos a un mozo sen probas?", un reflexo da resistencia de Álvarez para dar lexitimidade á opinión da moza.

Destacou que no ámbito festivo a cuestión das agresións déixase en mans dos grupos feministas: “O resto de axentes teñen palabras bonitas, pero pouca implicación. No grupo feminista ao que pertenzo somos poucos e temos pouca disposición, por exemplo, para facer quendas de protocolo en festas”. Con todo, cando hai moitos actores é difícil garantir que todos os coñecementos do protocolo están presentes.

Álvarez tamén falou doutro dos obstáculos habituais: o tempo. O choque entre a carga de traballo do grupo e a carga de protocolo non está afeito, e comentou que os protocolos a miúdo fanse con présa, sen discutir.

A activista feminista sinalou que nos espazos “liberadores” tamén predomina o modelo de comunicación hexemónico racional, por encima da “masa silenciosa” adóitanse destacar algunhas voces. E ante as tensións, fálase da teorización máis que dos sentimentos, aínda que nos protocolos internos a carga emocional é moito maior. Leu nun texto dun grupo feminista asturiano que é máis fácil imaxinar ao compañeiro histérico que ao agresor, e que por tanto, sitúanse como mal entendidos para evitar o traballo que supón afrontalo.

E unha vez que se ten o protocolo, quen o implementa? Segundo puido comprobar Álvarez, “hai moi pouca xente disposta a recibir á moza agredida, e ese é o primeiro paso nun protocolo”. Con todo, a pesar das dificultades, destacou os aspectos positivos de ter un protocolo e de sacar un equipo máis cohesionado do proceso. A petición de Dañobeitia, a pregunta de Álvarez é a seguinte: Por que nos comportamos coma se non habería sexismo entre nós? Como podemos transformar isto?

“O feminismo non é home” O
sociólogo e emprendedor Jokin Azpiazu, en xeral, dirixiuse de home a home: “Recoñezamos que os homes somos unha clase social e facemos as cousas que facemos dentro desa clase social; por tanto, gusten ou non, eses agresores son da nosa clase social”.

O interese pola simplificación do feminismo e a présa por saír do grupo de “sospeitosos” son para Azpiazu dous dos principais problemas que teñen os homes co feminismo, así como a súa visión como un proceso que culmina unha vez que aprenderon tres ou catro fórmulas. “Pasei a maioría das horas da miña vida rodeado de feministas, e non coñezo nin unha soa para a que o feminismo foi un proceso fácil”. Entre outras cousas, porque hai que xestionar privilexios: “Que facemos cando entramos lesbianas pola porta e exponnos o privilexio de nosa heterosexualidad?”.

Azpiazu enumerou sucesivamente e sen boquilla as resistencias que se observaron nos homes: “Para empezar, non queremos sentirnos culpables. A teorización que se fixo sobre a culpa, como concepto cristián, non lle gusta nos movementos da esquerda. Non me culpo, lévoo a casa e ao final dígame ‘si, é culpa miña, é culpa miña’ ata que unha muller lle diga ‘ben, non é para tanto’. Pola contra, se creamos mecanismos para interceder durante un tempo e dicir “a que nivel é meu e que vou facer?”, atoparei camiños para as solucións políticas”.

O home “malo”, pola súa banda, manifestou o seu desexo de caricaturizarse e situarse no “grupo de homes bos”. Exemplo dos últimos sanfermines: "O modelo de virilidade que hai que superar non pode ser o dun garda civil violador. Levamos ao extremo o modelo de home que non queremos, para que a maioría de nós saia de aí, en lugar de pensar en cales son as nosas liñas vermellas e cantas veces percorrémolas cada día”.

Azpiazu sinalou o seu desexo de achegarse ao feminismo e convertelo en “home perfecto”: “Se chegamos a casa e practicamos nosa heterosexualidad 2.0. ou 3.0. podemos ser homes moi igualitarios, pero o que nos pasa en profundidade é o que me contaba unha amiga anterior, que está doída porque a súa carreira profesional foise ao traste cun neno, e non a da súa parella”. Utilizou as palabras da filósofa Mariña Garcés para explicar que a política se fai cando se pon en perigo. “Se queremos dicir algo na política feminista os homes, ou non dicilo, tamén debemos pór en perigo a nós mesmos”.

O home que agride non define si trátase ou non dun ataque. Así, o sociólogo sinalou que a indefinición da situación tamén é unha resistencia. “Na mesma clase social, identificámonos coa incapacidade de definir a situación dese home. Por iso, hai que facer grandes ou pequenas traizoes á virilidade”.

Outro apuntamento ao fío da lema “Todos somos feministas”: “Os homes temos que ter claro que o feminismo non é noso, quizais para nós, pode ser connosco, non é noso”. A pesar de que viu a bastantes homes dispostos a comprometerse, dubidou en facer visible ese compromiso, se os homes non se unen á parte máis visible do feminismo. “Cando agriden a un compañeiro, a hostia heroica que damos os homes é moi espectacular, pero os traballos posteriores a esa agresión son invisibles”.

Terminou o seu discurso en liña recta, dirixíndose aos homes: “Non expoñades que o achegamento ao feminismo sexa arroxalo de cabeza á piscina e sacarlles o bañador diante de todos”. E no recordo de Luxemburgo, a última pregunta, non por iso menos importante: “Estamos dispostos os homes a identificarnos como clase social e non só como suxeitos? Non son así? Para asumir a nosa responsabilidade?”.

Charla completa na canle multimedia: www.argia.eus/multimedia/solasaldiak/ezker-erresistentzietan-feminismoari-erresistentziak-zer-egin