Unha das últimas funcións do grupo de eúscaro Galtzaundi foi achegarse aos portais dos centros educativos Hirukide de Tolosa, Laskorain e Samaniego e recoller os hábitos lingüísticos dos pais e nais de devanditos centros. En total, recolléronse datos de 618 entrevistas e chegáronse á conclusión de que máis da metade dos pais recorren ao castelán cando os nenos non están nesa conversación.

“Os hábitos lingüísticos que se adquiren de pequeno tamén teñen moito que dicir no futuro”, segundo Galtzaundi. Si a isto engadimos que “a lingua, sobre todo, recóllese en casa”, as tendencias na fala dos pais dos nenos e nenas cobran unha importancia vital, o que lles empuxou á medición.

É de destacar a diferenza entre as enquisas de rúa e as medicións de rúa: nas enquisas, o falante sabe que se está medindo o seu uso da lingua, mentres que nas medicións ou observacións o non saber nada convértese en criterio. No caso da investigación de Galtzaundi, ademais, o contexto en si mesmo foi especial: Os pais e nais dos nenos e nenas de Primaria foron os destinatarios da observación. É dicir, os pais e nais de nenos e nenas que necesitan axuda para ir ao colexio en xeral; os pais e nais de nenos e nenas da franxa de idade na que se arraigan os hábitos lingüísticos.

A recollida de datos realizouse entre setembro e outubro de 2016, e tras a medición de 787 pais –ou responsables–, o primeiro dato pódese considerar satisfactorio para o eúscaro: o 67,39% das entrevistas foron en eúscaro. A porcentaxe de conversacións en castelán foi do 30,09%, mentres que o de conversacións noutros idiomas foi do 2,52%.

Nos portais das escolas, nos horarios de entrada e saída, o momento no que o eúscaro ten máis presenza é o das conversacións entre pais e fillos. En concreto, no 74,90% dos casos, cando os fillos e os pais están a falar en eúscaro, o 22,09% fano en castelán e o 3,01% noutros idiomas.

Pola contra, cando os protagonistas das conversacións medidas e observadas son só os pais –pero cando os nenos están cerca–, o dato ten máis preocupación. De feito, o 52,81% dos pais dos centros educativos de Tolosa falan entre si en castelán, fronte ao 46,06% que o fai en eúscaro. Cunha diferenza de case 29 puntos, e demostrando o peso dos costumes dos pais, a liña a tratar é a das tendencias á fala dos pais.

Do mesmo xeito que se observou a natureza das persoas entrevistadas, Galtzaundi advertiu da importancia do espazo que se mediu no diálogo: o uso do eúscaro nas contornas escolares aumenta considerablemente. Para facer esta afirmación utilizáronse as medicións de rúa de 2015, e tanto os adultos como os nenos falan máis ao redor da escola de eúscaro que na rúa: 5% máis adultos e 8,4% nenos.

Costumes para cambiar

Do mesmo xeito que se crean as tradicións, tamén se modifican, si así o desexan, e a investigación publicada polo grupo de eúscaro Galtzaundi pode ser unha chamada ao cambio para algúns pais e nais.

Hirukide, Laskorain e Samaniego teñen xa nas súas mans os datos concretos recolleitos nos seus respectivos centros educativos e sobre esta base cada centro desenvolverá, como lle parece conveniente, unha planificación estratéxica.

En canto ao grupo de eúscaro, explicaron que a medida lles "confirma algunhas das tendencias previstas" e que agora o principal reto de Galtzaundi é actuar fóra dos círculos euskaltzales para influír no seu uso. Polo momento, na Mesa de Eúscaro de Tolosa propúxose facer un diagnóstico cada catro anos sobre os hábitos lingüísticos dos pais para valorar os froitos do traballo realizado. Desta forma, o próximo curso 2020-2021 realizaríase o seguinte partido da fase de grupos.

Este artigo foi publicado polo Portal de Tolosaldea e trouxémolo grazas a licénciaa CC-by-sa.