En xuño de 2015 o Parlamento Vasco aprobou unha lei que impide de facto o uso do fracking na CAV. Esta decisión obrigoulle a cambiar as intencións do Goberno Vasco, pero non o seu obxectivo principal. O PNV, que abriu a porta á aprobación da lei por abstención, insistiu en que a fractura hidráulica é hoxe unha técnica sen garantías de seguridade, pero que é importante saber cantos hidrocarburos hai no subsolo da CAV dunha ou outra maneira.

Lakua tamén mantivo esta tese, principalmente a través do departamento de Desenvolvemento Económico e Competitividade que dirixe Arantza Tapia. Así, en outubro de 2016, a sociedade pública Hidrocarburos de Euskadi (SHESA), dependente do Goberno Vasco, presentou o proxecto para a apertura do pozo de gas Armentia-2 mediante técnicas convencionais. A localización do proxecto atópase a escasos metros do pozo de Armentia-1, onde se prevía realizar a primeira perforación mediante fracking, en Subilla, Vitoria-Gasteiz. Xa existe unha cantidade asignada para este traballo, nos orzamentos de 2017 que están en dúbida estes días: 4,3 millóns de euros. O custo total do proxecto ascende a dezaoito millóns de euros.

Vinte anos despois da primeira volta

SHESA construíu en 1997 o pozo Armentia-1, pero aquilo foi un fracaso; coas técnicas dispoñibles non se podía extraer case ningún gas, xa que a fosa é de baixa permeabilidade. Aproximadamente unha década máis tarde, o Goberno Vasco renovou a súa pretensión coa esperanza de que para entón se puidese extraer todo o gas subterráneo: o fracking. A historia posterior é coñecida. Unha manobra de Patxi López provocou que todo o mundo puxésese a falar do fracking e, de paso, estalou a loita contra el; finalmente, aprobouse a lei que o impide.

“Si o fracking era necesario porque as técnicas convencionais non servían, como é posible agora presentar de novo un proxecto baseado en técnicas convencionais?”, pregúntanse os contrarios ao proxecto Armentia-2. O SHESA, ou o que é o mesmo, o Goberno Vasco, baséase nun informe solicitado á empresa Thrive Energy por 53.600 euros para defender a viabilidade do proxecto, aínda que non se mostre unha certeza absoluta. “Cremos que pode ser rendible, pero ata que non empece a sondaxe non se pode adiantar nada”, dixo o director técnico de SHESA, Luís Muñoz, nunha comparecencia no Parlamento Vasco o pasado 6 de marzo. Polo momento, estase á espera da autorización do Ministerio de Medio Ambiente español.

O modelo enerxético en cuestión

O colectivo Fracking Ez foi o primeiro que se opuxo no outono ao proxecto Armentia-2. “A única novidade é a desaparición da palabra ‘fracking’”, subliñaron. Así pois, decidiron delegar o labor de oposición noutras mans. O grupo Berriztu naceu da organización dunha asemblea aberta en Álava.

O obxectivo de Berriztu é paralizar o pozo de Subijana, pero non só iso: hai que debater sobre o modelo enerxético, para “concienciar á sociedade de que imos polo mal camiño”, sinalou o membro do grupo, Estitxu Villamor. “Quérennos facer crer que o gas é unha enerxía limpa de transición, pero se se pon nesas infraestruturas impídese investir noutros modelos enerxéticos, como as renovables”.

O investimento de diñeiro público nos combustibles fósiles supón un retroceso sen sentido, di Berrizu. Ese é tamén o argumento principal que manexan dous grupos parlamentarios, EH Bildu e Elkarrekin Podemos, que se mostraron en contra do proxecto Armentia-2 da coalición abertzale. Ambos reclamaron a retirada dos 4,3 millóns de euros orzados para 2017, mediante emendas parciais que se votarán os días 3 e 4 de abril no Parlamento Vasco. O outro partido que se opón ás pretensións de Shesa é o pp, pero á hora de escribir estas liñas non é seguro que posición concreta adoptasen os populares á espera da decisión que vén de Madrid.

Aberto o debate sobre os hidrocarburos

“O impacto ambiental será similar con ou sen fracking”, di Estitxu Villamor; “aínda que as técnicas sexan supostamente convencionais, a fosa é a mesma, non convencional”. Isto significa que a cantidade de gas que se pode extraer dunha soa perforación é moi pequena, polo que a operación non pode ser rendible sen a realización de moitos pozos. O desenvolvemento do proxecto podería provocar unha ocupación territorial excesiva, segundo denuncia Berriztuk.

Segundo o informe elaborado pola empresa Thrive, o fracking sería a mellor vía para extraer gas en Subijana, pero se non existe a posibilidade de utilizalo, poderían aplicarse técnicas convencionais modernas. Entre outras cousas, porque a formación xeológico denominada Balmaseda considérase moi heteroxénea, presenta diferenzas que se poden explorar cos medios convencionais. Con todo, este argumento non convenceu aos opositores da rendibilidade do proxecto nin da falta de riscos.

Parece que, en todo caso, o tema central non vai ser o posible impacto ambiental do proxecto, aínda que este sexa importante, senón a lexitimidade dos investimentos públicos na procura de hidrocarburos.