Desde cero, os ricos brancos erixiron un imperio, Sillicon Valley, as start-ups, as conferencias naziorteanas. Aínda nos veñen á cabeza falar de emprendimiento e de creación de empresas. Pero nun momento no que as dificultades para atopar traballo son tan comúns, non son poucas as que pensan en pór en marcha un proxecto propio unindo vida e traballo. Todo iso, con todo, faltou recursos e referentes para desenvolvelo fóra do enfoque neo-liberal. Si, polo menos até hai pouco.

En 2015 arrincaron as iniciativas Beterri-Buruntzaldeko Kooperatzen e Bergarekin Berrekin Berregin, en base á mesma preocupación nas distintas comarcas. Este ano uníronse, estendéronse tamén a Oarsoaldea e crearon a Fábrica Koop: “Programa para a promoción da nova economía social e o emprendimiento social”. Ou o que é máis terreal: unha ferramenta para axudar e traballar en rede a quen queren pór en marcha proxectos para transformar a sociedade e as súas vidas.

A Fábrica Koop é o resultado da comprensión mutua dos diferentes axentes e o intercambio de obxectivos. A Deputación Foral de Gipuzkoa, baixo o patrocinio de Lanki, a rede OlatuKoop de Mondragon Unibertsitatea, Bagara, a axencia de desenvolvemento comarcal Debagoiena, os concellos de Beterri-Buruntzaldea e a axencia de desenvolvemento Oarsoaldea están a traballar conxuntamente.

Arianne Kareaga, membro do Centro de Investigación Lanki, afirma que o programa se dividiu en tres fases. O primeiro centrouse na formación, que está en marcha desde febreiro até abril. No mesmo, os participantes combinan sesións teóricas con sesións prácticas para profundar nas intencións do proxecto. Este apartado divídese en tres zonas, pero a miúdo reúnense todas para realizar varias visitas e sesións. Nunha segunda fase, a partir de abril, realizarase un seguimento e tutorización específica dos proxectos para facilitar o paso da idea á acción. Por último, na terceira fase traballarase a creación de redes entre os axentes económicos transformadores de cada comarca. Con iso pretenden ofrecer espazos de encontro e colaboración, así como axudar a dar pasos cara a unha economía alternativa máis organizada.

Hai diferenza

Hai unha diferenza. Así o di a lema desta primeira edición de Koop Fabrika. Foi elixida por desvincularse do modelo de emprendimiento que impera na actualidade, segundo BEÑAT Irasuegi, membro da plataforma Olatukoop. “O modelo que se impulsa na maioría dos ámbitos é o de éxito individual, que permite crear unha idea xenial e enriquecela nun tempo rápido. Pero é unha mentira. Cremos que partindo das necesidades dos territorios, é posible que os traballadores e traballadoras tomen conciencia do seu traballo e constrúan as súas vidas de forma digna”. Para iso, considera imprescindible traballar a dimensión social dos proxectos, facelo de forma colectiva e colaborar con outros proxectos.

Os tempos dos proxectos sociais e colectivos non sempre son curtos. Por iso, na formación, ademais de traballar a viabilidade dos proxectos, analízase outro elemento: a habitabilidade. “Moitos dos proxectos que van crear os nosos alumnos serán os seus propios proxectos de vida, e é necesario traballar o coidado e a solidariedade entre os membros”.

Irasuegi considerou que outra das características da brecha é a importancia que outorgan ás redes ao longo de todo o proceso. “No emprendimiento tradicional é o mercado o que sustenta ou elimina o proxecto. Pero nós cremos que se o proxecto responde a unha necesidade, atopará na rede local e no mercado social un espazo para traballar a viabilidade e a habitabilidade”.

A importancia do contexto emocional

“Non esperaba que o acompañamento fóra tan próximo. Ademais, partir da economía social vénnos moi ben, porque a nosa idea só enténdese desde ese punto de vista”. Son palabras de Pomba Alicia Martínez. Nacido en México e residente en Aretxabaleta, é membro da asociación Gu Haziak Gara, que traballa a favor da inclusión. Inscribiuse na Fábrica Koop porque están a piques de crear unha empresa dedicada á inserción. Ademais da formación recibida, está contento coa decisión tomada porque lle deu un espazo e tempo para traballar o proxecto.

A hernaniarra Aran Erasun tamén participa nesta primeira edición de Koop Fabrika. O proxecto que ten entre mans é un programa para empoderar ás mulleres a través do coaching e a formación asociada. Di que lle ofreceu medios (metodolóxicos, teóricos…) para concretar e enriquecer o proxecto, pero non só iso. “Tamén me deu o contexto emocional necesario para mergullarme nunha fase de cambio como esta e empezar algo novo. É moi útil que todas as persoas que participamos escoitémonos e compartamos o camiño”.

Formación de titores

A deste ano é a primeira edición, pero todo apunta a que non será a última. Para que se estenda a máis rexións, serán imprescindibles as persoas con capacidade de apoio a proxectos. Por iso, tamén puxeron en marcha un breve curso sobre “formación de titores e titoras”. En total, 30 persoas traballan niso. Entre eles atópanse técnicos municipais e persoal de axencias de desenvolvemento, pero tamén membros de sociedades e cooperativas pequenas. Kareaga considera que se trata dunha iniciativa moi importante. “Teñen as súas propias experiencias e delas podemos extraer moitas leccións. Así mesmo, recibir formación nalgunhas áreas e ampliar o debate sempre é enriquecedor. Temos a sensación de que no futuro estamos a sementar redes para coser e dar pasos cara a unha cooperación máis articulada”.

O iniciado en tres comarcas parece que se ampliará en breve, xa que se recibiron xa as peticións dos axentes interesados e das comarcas. Con todo, Irasuegi cre que se pode desenvolver de maneira diferente en cada comarca e que, probablemente, iso é o mellor de todo. “Imaxínome a Fábrica Koop do futuro como unha rede de relacións económicas e sociais que se van a crear no lugar”.