A pesar de que esta é a terceira edición, Loraldia é unha iniciativa que botou raíces moi fortes en Bilbao ao comezo da primavera, ano tras ano. Loraldia é unha xanela á cultura vasca desde un punto de vista contemporáneo e, no concerto de conferencias de Azkuna Zentroa, a cidade foi a protagonista. Grazas á colaboración entre o programa Meatzaleak e Loraldia, o escritor Lutxo Egia e o cantautor Minel Inunziaga, Inun, presentaron esta cidade.
O sitio era perfecto. O obxectivo da charla-concerto foi reflexionar sobre a transformación de Bilbao, como o escintileo de titanio do Museo Guggenheim transformou a cidade. Azkuna Zentroa, unha antiga alhóndiga cun forte cheiro a viño, é hoxe un edificio cultural de deseño. Cambiou a esencia de Bilbao coa pel, como na vella alhóndiga? É a identidade de Bilbao de antes e de agora? Estas son as dúbidas expostas por Egia e Inun. É esta cidade?

Ruído. Tumultos Portuarios. A continuación, Abbaren Take a chance on me, a través da voz e a guitarra de Inun. Así comezou a tentativa. “A paisaxe é o ollo, pero tamén o oído, e o nariz”, é a afirmación da Verdade Lutxo. Na década de 1990, as fumarentas fábricas da marxe da ría cederon espazo a paseos, parques e museos. Isto cambiou o aspecto de Bilbao. Desapareceron os ruídos e cheiros de outrora, os fedores.
Na seguinte hora, Egia reflexionou sobre o choque entre aquel Bilbao desaparecido e o Bilbao utópico convertido en realidade, acompañado da música de Inun. A construción do Museo Guggenheim, até que punto foi unha ruptura na identidade da cidade? Non contestaba, senón que lanzara preguntas. Antes Bilbao era máis auténtica ou habemos idealizado o pasado? Perdémonos/Perdémosnos na hipocrisía? “No mundo do simulacro, o cartón convértese en
realidade”. A literatura vasca tivo algo que ver coa reflexión de Egia e Inun. Bilbao é un bulebule que atraeu a moitos escritores vascos, pero do mesmo xeito que a cidade foi cambiando, o punto de vista dos escritores non é o mesmo nalgún momento. Bernardo Atxaga foi citado en primeiro lugar por Lutxo Egia, o bilbaíno de Asteasu. Seguíronlle Miren Agur Meabe, Koldo Izagirre, Jon Alonso, Jon Arretxe, Irati Jimenez, Blas de Otero, Itxaro Borda, etc. E por suposto, Gabriel Aresti. “Londres dá Dickens, Dublin dá Joyce, Donostia dá Saizarbitoria. Aresti é Bilbao”, afirmou Egia.
Mentres tanto, Inune cantou fragmentos de cancións que teñen a Bilbao como escenario ou protagonista. E San Sebastián. Porque Bilbao é todo o que non é Donostia, e San Sebastián é todo o que non é Bilbao. Ou non? Inune sorprendeu a todos os oíntes cunha canción en rap dedicada a San Sebastián. A música baseábase na Marcha de San Sebastián de Sarriegi.Máis que certidumbre, Egia e Inune mostraron as súas
dúbidas para que cada oínte reflexionase. Os escritores vascos pasáronse das fábricas aos museos, de Abandoibarra a San Francisco, dos barrios populares á gentrificación, da vangarda á exclusión. Hai tensión entre dúas Bilbao? Bilbao é único, pero componse de capas, segundo a Verdade. “Non hai nada máis verdadeiro que o falso Bilbao”. Á fin e ao cabo, é tamén esta cidade.