Ambas as respostas son correctas. Así nolo confirmou a nai do tres adolescentes, Xandra Ruiz Santamaría, de Arizkuren. “Unha relación sa, unha alimentación limpa, un descanso e unha vida activa son imprescindibles para lograr o equilibrio dos corpos”, afirma. Cóntanos que si se nota a ausencia dunha desas características, o corpo comunicaranos, por exemplo, que nos imos a enfermar: “Cando nos atopemos neste desequilibrio, buscaremos na natureza diferentes posibilidades de superación”.

Foi abandonado en Arizkuren na década de 1940, e 50 anos máis tarde, en 1995, foi recuperado e reconstruído por un colectivo que quería deixar de lado os “ruídos e as presas”. Hoxe vive unha “familia” de 18 persoas neste pequeno pobo situado entre montañas. Impulsan a autogestión da saúde. Subliñan a sabedoría e o estilo de vida dos nosos antepasados e aplícanos ás crenzas e ás vidas dos cidadáns. “Agora que somos parte da natureza, temos que recuperar a conexión con ela. Comprometémonos con el e co noso desenvolvemento persoal. Fai falta paciencia, interese, curiosidade, propoleo, bálsamo, jarabe...”, di Ruiz.

Están a aprender e ensinando. Estudando plantas medicinais e detectando solucións naturais, “entendendo a saúde e os corpos”. De feito, quérennos facer ver que hai un médico nun mesmo, e fálannos constantemente de cércao que estaban os nosos antepasados desa afirmación. Co fin de difundir todo isto, nas feiras elabóranse e venden produtos cosméticos e sanitarios, baixo o nome “Aritzkuren tienduka”: “Todo isto sacámolo adiante a través da autogestión, baseada na economía común”. Ao longo do ano ofrecen diferentes cursos no mesmo pobo.

“Tamén é importante e necesario que haxa un servizo sanitario para todos. Cirurxía, odontoloxía, fisioterapia...”, di Ruiz. “Tamén aromaterapia, musicoterapia, homeopatía, flores bach...”, engade sorrindo. Pero cre que é clave dar un uso axeitado a todo isto, xa que ten unha estreita relación co modelo educativo e social. Cos medicamentos, por exemplo, o Arizkurendarra dubidou: “En ocasións prexudican o propio proceso de curación, xa que se actúa sobre o síntoma e non sobre as raíces do problema, causando outro problema alí onde non estaba”.

Esta gran familia apenas utiliza medicamentos, só cando a enfermidade dura máis de dez días e o propoleo e as plantas non están influídas. En casos de catarros, infeccións, febre ou gripe, por exemplo, reciben axudas naturais: “Aínda que o proceso de curación é máis difícil, non teremos efectos secundarios”. Utilizan o salgueiro para tratar a febre ou a sinusitis, o touciño para a bronquite, o iruntzi-belar para a dor de cabeza ou a tose, a plantina rochosa ou a asma, o eucalipto para o catarro, o avellano para a febre e a tose, etc.

Segundo explicounos Ruiz Santamaría, o médico sorprendeuse moito cando Nahia, Oihu e Maray acudiron por primeira vez ao médico para facer unha revisión, xa que até entón non fora atendida nunca. “É terrible a capacidade que ten o corpo para curarse. Agradezo á vida que non necesites máis”, di a súa nai.