Con só 24 anos, é o presidente máis novo da historia da asociación SOS Racismo de Madrid. Os seus pais emigraron de Gambia a Aragón nos anos 80, naceu en Huesca e actualmente reside en Madrid. Eldiario.é traballa como xornalista e di na páxina de presentación do xornal: “Non importa que tema trates, o máis importante é a visión das persoas, logo vén todo o demais”.

Poxáronche como escravo e tamén recibiches ameazas de morte nas redes sociais.

Son os casos máis graves, pero na miña vida insúltanme sen cesar: “Volve ao teu país”, “cala, negra puta”… Ao final te afás e xa non lles contesto. As ameazas si, denuncieinas, pero a xustiza non está preparada para combater o racismo. Tal e como existen xulgados especializados, normativa específica ou teléfonos directos para facer fronte á violencia machista, tamén no caso do racismo necesitariamos ese punto de partida. A vítima do racismo non sabe a miúdo que haxa unha fiscalía de delitos de odio, é unha institución moi marxinal, e moitas veces queda en mans do grao de concienciación do xuíz o castigo ou non, pero non debería selo: necesitamos unha normativa clara para que determinados feitos teñan unha sentenza concreta de forma automática. Os insultos e as ameazas racistas son sistemáticos e a maioría arquívanse: a mensaxe que se dá á sociedade é que a cambio do baleiro salgue de todo a alguén pola cor da súa pel, e esa impunidade implica lexitimar o discurso racista.

Fareiche a pregunta que che fas ti mesmo nun artigo: “Como perseguir eficazmente os delitos de odio sen limitar a liberdade de expresión?”.

Este dilema reflíctese probablemente mellor nas redes sociais: a xente escribe comentarios racistas, machistas, homófobos e logo di que é liberdade de expresión. Pero, até que punto é liberdade de expresión e até que punto é delito de odio? Temos os dous extremos da mala aplicación: Cando César Strawberry, cantante de Def con Dous, foi xulgado acusado de insultar ás vítimas do terrorismo, creo que se fixo unha aplicación esaxerada da normativa, mentres que os delitos de odio moi claros son considerados pola xustiza como liberdade de expresión. É importante que a xustiza determine un límite claro, até aquí é a liberdade de expresión e a partir de agora o delito de odio, para que non estea en mans do grao de concienciación do xuíz.

O problema é quen pon os criterios dese límite e en función de que, non?

Efectivamente, existe un gran risco de que se fagan e politicen en función de intereses concretos. Por iso é importante elaborar estas leis coa participación das asociacións sociais. Por exemplo, a Lei contra a Discriminación fíxose así e serviu para garantir uns mecanismos mínimos. O certo é que logo o PP chegou ao Goberno e suspendeu a lei.

Linche que é un racismo estrutural.

Si es xitana a policía pararache dez veces máis que a un branco no Estado español, si es negro oito veces máis, si es árabe sete veces máis… Teño amigos que pararon a policías aos 10-11 anos para pedir documentación! Tamén me prohibiron entrar na discoteca; podo pór moitos exemplos. Nos medios de comunicación, nas expresións que utilizamos… hai moito racismo, consciente e inconsciente. Temos que formar á xente en valores e en diversidade.

Ademais dunha xustiza eficaz, a formación é a solución?

Polo menos dúas patas da solución son fundamentais. A xente di que hoxe en día nas escolas hai alumnos de diferentes cores e de pel e que si se educan xuntos non se vai a dar racismo, pero non basta con estar xuntos, si non hai políticas de diversidade detrás. Tamén temos nai, irmá… e a nosa sociedade é moi machista. Na escola, unha práctica habitual de traballar a diversidade cultural é que cada un leve unha comida do seu país, pero así estás a facer fincapé nas diferenzas, e sería máis interesante que o alumno de orixe senegalesa levase comida de Bilbao, de Arxentina de Romanía, etc. Non é máis que un pequeno exemplo, xa que neste ámbito apenas se fai nada nos centros. Aos alumnos dicir que o racismo está mal, pero fálase conceptualmente, non se explica a realidade dese racismo.

A actitude racista volveuse máis desvergonzada pola crise dos refuxiados e o populismo xenófobo?

Os prexuízos estaban aí e aí están, pero ultimamente hai xente que atopou a forma de lexitimar eses discursos. Os migrantes son violadores, veñen vivir de subsidios, a quitarnos o traballo mentres vostede está en paro… Os políticos han visto que eses discursos que o confunden todo como conveña, poden sacar proveito diso, en gran parte debido á crise económica e en parte ao aumento da diversidade da sociedade, que moitos ven como unha ameaza. O problema é que ante estes discursos que se están intensificando non sabemos construír alternativas sólidas, baseadas na tolerancia, a diversidade e a inclusión. A miúdo a reacción é responder aos seus discursos e recentemente vimos como un das lemas máis importantes ante as decisións de Donald Trump foi Λ, pero non é o camiño para soster o que temos que mobilizarnos cada vez que eles fan algo. Fáltanos construír un discurso alternativo que recolla ás persoas que sofren o racismo, a homofobia, o machismo… Aínda que cada loita ten as súas peculiaridades, compartimos moitas cousas, e entre todos deberiamos desenvolver unha mensaxe que chegue á maioría social para que os movementos da ultradereita non consigan máis seguidores.

Nun artigo di que non só os políticos, senón tamén os cidadáns utilizan discursos parecidos, reivindicando o dereito a ser politicamente incorrecto.

Si, ouve que unha xente se queixa de que hoxe en día non pode ser politicamente incorrecto, porque pola contra se che botan encima colectivos multiculturais, feministas ou a comunidade LGTB. Pero eu entendo que é politicamente incorrecto unha opinión que non se corresponde coa opinión maioritaria, mentres que dicir que as mulleres merecen a morte ou que os negros son criminais non é ser politicamente incorrecto, senón ser machista e racista. Non é casualidade que esa inxustiza política sexa reivindicada polos opresores e, ademais, se victimice, pondo ao mesmo nivel a liberdade de expulsalos e a defensa da tolerancia dos colectivos insultados. Temos que ser capaces de darlle a volta a iso, de facernos ver que non son vítimas, senón opresores.

Afixémonos a pensar que son uns necios e a mirar desde a nosa superioridade moral, convencidos de que o noso discurso é mellor e que non hai que explicalo; é un problema que ten unha xente de esquerda. Mentres tanto, o discurso ultradereitista segue crecendo e, ao final, queda lexitimado para gran parte da sociedade. Aí está o Fogar Social [movemento fascista que se opón aos migrantes] de Madrid: “Son catro gatos insensatos con ideas da época de Hitler”, diciamos, pero aos poucos foron crecendo, crearon unha bolsa de emprego, teñen eco nos medios, o seguinte paso será crear un partido político… Habemos ido vendo todo ese proceso, e non fixemos nada, non fomos capaces de construír un discurso en contra, foi un erro menosprezar a esa xente. Fun ver a última manifestación do Fogar Social e os que estaban alí podían ser o meu tendero ou o meu monitor de ximnasio, porque ese discurso chegou a ámbitos máis amplos da sociedade desde o sector ultrafico.

Es crítico contigo mesmo...

Somos nós os que temos que traballar para visibilizar moito máis esta realidade. “Toda a culpa é do PP” podería dicir, pero que fixen eu para cambiar a realidade? Que fixen para apropiarme dese espazo que ocupou o PP? Sabemos identificar o que está mal, pero sen autocrítica, sempre seremos capaces de reducilo, sempre seremos o contrapunto do que está no poder.

Tamén es crítico coa esquerda e así o reflectiches no artigo A autocompracencia da Esquerda ante o racismo.

Acudir a unha serie de charlas sobre persoas refuxiadas e migrantes e non hai persoas refuxiadas nin migrantes entre os relatores. Participarán persoas que realizaron algunha investigación sobre o racismo, algún xuíz que abordou estes temas… e o único papel que se deixa á xente que sufriu o racismo nestes espazos é o da vítima: testemuñan o racismo que padeceu e logo tomarán a palabra os expertos brancos da contorna para opinar e propor solucións respecto diso. Por que non pedir que propoñan solucións a quen sofren o racismo e coñecen esa realidade de primeira man?

Historicamente, a esquerda asumiu un liderado que eu creo que non lle corresponde, os brancos lideraron a loita contra o racismo, e nun tempo podía ser escusa que había poucos negros, pero agora están dabondo os latinos, os árabes, que están moi preparados e son activistas. E si dás a oportunidade de falar e facer propostas a esta xente e demostra as súas habilidades, aos poucos irá gañando visibilidade e será máis fácil chegar ás institucións e aos puntos de poder con capacidade de xerar cambios. Si, pola contra, a única opción que ten esa persoa é contar unha e outra vez o seu caso como vítima, ademais de representarse só como vítima, que cambio pode producir?

É curioso, recordo que nos acontecementos do CIE de Madrid [varios migrantes que se atopaban no Centro de Internamento de Estranxeiros subiron ao tellado para denunciar o trato inxusto que alí sofren] As autoridades de Podemos repetiron hai tempo que loitaban por pechar os CIE. Mentira, nunca ouvín falar de CIE ata que iso sucedeu. Tiñan a oportunidade de crear un grupo cos que coñecen de cerca o CIE, coa xente que estivo dentro… para que fosen falar ao parlamento, a expor solucións. No seu lugar, eles tomaron todo o protagonismo.

Esta forma de funcionar tamén tivo un gran peso tanto no institucional como no social. Moitas das reivindicacións fanse ás institucións, á Unión Europea, ao Goberno de España… pero os representantes que temos nas institucións non están sensibilizados co tema. Pola contra, en lugar de mirar tanto ás institucións, deberiamos fixarnos na realidade social diversa que temos, loitar na rúa e axuntar forzas, porque canto máis xente conciencíese, maior será a presión que se poida exercer sobre as institucións, de abaixo arriba.

Cal é o lugar no que estades a loitar? En Navarra, con motivo da morte do senegalés Elhadi Ndya en mans da policía, manifestáronse para esclarecer o caso e apenas había brancos entre os participantes…

Tamén se pode ver doutra maneira: a visibilidade e a rúa foron ocupadas por negros para denunciar unha situación que lles afecta directamente. Vouche a pór un exemplo: En Madrid está o Espazo Afro, onde as persoas afroamericanas fálannos de cousas que nos afectan. Se hai un espazo para falar dos danos da violencia machista, paréceme lóxico que as mulleres tomen a palabra e que a miña achega como home sexa escoitada. En Navarra, os migrantes asumiron de súpeto o liderado e quizais algúns brancos sentíronse marxinados, pero a clave é repensar a loita, o que corresponde agora é apoiar ao colectivo.

Tamén escribiu sobre o racismo que hai no fútbol, co costume de facer o mono para insultar aos xogadores negros. Tamén se observan moitas actitudes machistas e homófobas nas bancadas. É especialmente machito e retrógrado o mundo do fútbol? O peor reflexo da sociedade?

Un espectador insultou recentemente a unha muller árbitra e posteriormente alegou que non pode insultar á súa muller en casa. Parece que estás lexitimado no estadio de fútbol para facer o que non digas nin farías no día a día e noutros ámbitos. Son moitos os exemplos de carteis machistas e racistas que sacou o público, pero non se toman medidas. E tamén son crítico cos deportistas, porque parece que non poden ter ideas políticas. Cando botaron un plátano ao campo desde a bancada, Neymar lanzou unha especie de denuncia nas redes sociais, comendo un plátano, pero durante todos estes anos non coñecemos unha actitude máis contundente contra o racismo na xente de fútbol e paréceme vergoñoso; na NBA os xogadores pronúncianse rapidamente, se hai un mínimo ton racista, ou falan sen miramientos contra a política migratoria de Trump. Aquí, en cambio, trátase todo coma se fose parte do xogo, pero non é o mesmo chamar ao xogador “coxo” do público que chamalo “negro puta”. Cada vez que ocorre algo así, o xogador pode dicir que sairá do campo; se non fai nada, os nenos que o consideren un ídolo pensarán que o fútbol é así. E non, o que non se acepte socialmente non debería ser admitido no campo de fútbol.

Di que os colectivos oprimidos necesitan un discurso unificado. Fan falta máis alianzas entre loitas?

Os colectivos afectados pola discriminación pódense agrupar ao redor dunhas bases e sumar forzas para conseguir avances, e logo cada movemento pode loitar desde as súas particularidades. Por unha ou outra razón somos moitos discriminados e ben organizados podemos conseguir unha maioría social. Nas Marchas das Mulleres contra Trump, a pesar de que as mulleres son o centro da loita, tamén saíron a denunciar a homofobia, a xenofobia e outras opresiones, diferentes colectivos apoiáronse mutuamente e a loita contra Trump conseguiu articular moitas loitas nunha soa. Habemos visto que hai capacidade para canalizar a interseccionalidad e unir movementos.

ÚLTIMA PALABRA: Medios de comunicación

“Os medios de comunicación contribuíron a difundir un perfil negro na sociedade: nas noticias, sempre te atoparás en relación coa migración, o deporte, a música ou a delincuencia. E ao final a xente veche e pensa que sabes xogar a baloncesto, que viñeches en patera ou que che rouba ben a bolsa. Onde están os médicos negros nos medios de comunicación ou os expertos negros en calquera outro ámbito, falando sobre este tema?”.