Asier Sarasua, pola súa banda, mostrouse convencido de que, como biólogo, chourizo, filólogo e afeccionado á dialectología, estaba condenado a crear un proxecto así. Comezou a entrevistar aos baserritarras de Eibar na década dos 90. Entón deuse conta de que os nomes de paxaros que aprendera nos seus estudos e libros eran descoñecidos para os campesiños e cazadores da zona. Eles usaban outras palabras que Sarasua, aínda que biólogo e filólogo, non coñecía.

Co obxectivo de obter máis nomes de aves en eúscaro, comezou a realizar entrevistas nos pobos da zona de Eibar. Finalmente, decidiu estender o proxecto a Euskal Herria, e xa realizou entrevistas en varias localidades do sete territorios.

Sarasua, que comezou na década de 1990, dedicou unha media de tempo a unha serie de proxectos e traballos. Nos últimos dous anos retomouse o proxecto, vendo a escaseza de material en eúscaro en relación a un tema deste tipo. En decembro de 2016, creou a páxina web txoriak.eus para pór en valor todo o recadado durante anos.

200 entrevistas

Asier Sarasua é o único autor do proxecto. Creou con afección o proxecto txoriak.eus e volveu a centrarse en recompilar e catalogar o legado dos nomes de paxaros que se atopaban en perigo de extinción. Para iso, traballou sobre diversos temas na web.

Por unha banda, centrouse no aspecto naturalístico ou zoológico. Elaborou unha lista de aves e colgou información biolóxica sobre as mesmas na web do Museo Marítimo. Creou unha ficha a cada paxaro. Nela explica cando e onde se pode ver cada ave e cales son os hábitats e recunchos máis axeitados para iso. Ademais, incorporou mapas de extensión, fotografías e outros contidos multimedia nas fichas. Tamén se pode ouvir o ruído de cada paxaro.

Sarasua tamén traballou nun apartado chamado Txoritokis. Detallou a situación das reservas da biosfera, parques e lagos de Euskal Herria e os seus arredores. De momento, publicou material sobre a reserva da biosfera de Urdaibai, Santoña, Txingudi, Salburua e o humidal de Pitillas, pero máis adiante ten previsto traballar outros.

Por último, a bióloga e filóloga elaborou o nomenclátor vasco dos paxaros, indicando o nome que reciben as aves en cada unha das comarcas do País Vasco. Para iso, realizou máis de 200 entrevistas e revisou libros e artigos.

A fonte básica para a elaboración do dicionario é a oral

Sarasua entrevistou aos baserritarras, cazadores e pescadores, todos eles de idade avanzada. Os primeiros na década de 1990 e os últimos en xaneiro de 2017. Explicou que nun futuro tamén fará outros.

A fonte básica para a elaboración do dicionario é, por tanto, o oral. Pero Sarasua tamén traballou e analizado un centenar de libros, artigos e dicionarios que recollen nomes de paxaro, co fin de comparalos cos de uso oral. Segundo explicou, nestas conversacións advírtese que, a diferenza do resto do ámbito léxico (mamíferos, anfibios, cogomelos, ferramentas de caserío, etc.), a maior parte das palabras que se reciben ao redor das aves están lonxe do eúscaro batua e moitas veces fóra dos dicionarios.

Por tanto, interesa a Sarasua analizar si os nomes escritos e orais dos paxaros coinciden ou non. De feito, cando alguén introduce un nome de paxaro no dicionario, este expándese e prevalece nos demais libros e dicionarios. Pero a miúdo ocorre que, aínda que se difunde a palabra por escrito, non se utiliza de forma verbal. Ademais, as aves poden ter nomes moi diferentes dun pobo a outro, un só paxaro pode recibir unha ducia de nomes.

Á especie avícola chamada Anas crecca coñéceselle como ‘Ahatettipi’ en Zuberoa, ‘Ahatetxiki’ na Costa Urola, nas proximidades de Gorbeia, no Goierri e no Alto Bidasoa. Na comarca de Donostialdea, en cambio, denomínase ‘Txertxeta’ á mesma ave e utilízase ‘zertzeta’ no Duranguesado, Alto Deba, Baixo Deba, Lea Artibain, Arratia Nervión, nas proximidades de Gorbea, Goierri, Gernika-Bermeo, Urola Costa, Centro histórico de Lapurdi, Tolosaldea e Plentzia-Mungia.

Sarasua pretende recoller e recuperar o nomenclátor de aves a través do proxecto Txoriak.eus. De feito, cre que é un patrimonio en perigo de extinción: “O sector das aves é verdadeiramente rico e está a piques de desaparecer entre os mozos, interrompendo a transmisión e dominando as formas estándar”.