Con todo, hai un membro das cincocentas familias que formaban a oligarquía, que ofreceu un retrato real en 12 páxinas. Pedro Ibarra escribiu Memoria do antifranquismo no País Vasco. É un libro importante porque ofrece o seu testemuño e o da súa parella, Carmen Oriol, ambos os procedentes da oligarquía, explicando o seu compromiso militante e antifranquista, pero tamén porque contribúe a coñecer a elite económica, política e social de Neguri. As condutas e códigos morais de quen pensan que están por encima e son privilexiados, a influencia do nacionalcatolicismo, a actitude política de defensa dos seus intereses económicos dentro do franquismo, o desprezo pola cultura… Todo iso configura o retrato dunha sociedade. Pedro e Carmen atrevéronse a saír de alí, en dirección contraria, xunto á clase obreira.

Saíron da oligarquía máis crúa. “As poucas familias que gobernaban en Bizkaia –di Ibarra– tiñan o poder político e económico. Dominaban directamente na gran industria (a electricidade, a siderurgia, a industria química, a minería) e tamén nos grandes bancos. E gobernaban de forma indirecta, ás veces sen intermediarios, en política e durante a ditadura franquista. Gobernaban tamén nos poucos medios de comunicación que existían. É dicir, o diñeiro era seu, o poder e a ideoloxía dominadora”.

E esa oligarquía, non o esquezamos –eu engadiría–, tamén está viva e activa, xa sexa en Neguri ou noutros lugares “máis tranquilos”.