Escribiu vostede moitos libros. As compostas de numerosos testemuños. Por que elixirche?

Eu non son un verdadeiro escritor, eu fago que a xente fale. Tamén falo da miña vida, porque si quero que lles conte a súa, teño que contarlles a miña. É un intercambio, non é unha conversación simple.Xa sexa de pastores, de nais ou de inmigrantes, escribín os libros para reter as súas memorias.

Que che achega escribir?

É unha actividade que podo realizar proximamente con 85 anos. A pesar de seguir en moitas asociacións, fago moito menos que antes. A esa idade un mórrese máis aprisa. Pero escribir non me esgota. Ademais, axúdame psicoloxicamente, é unha gran terapia para min. Escribo tanto para min como para os demais.

Que queres achegar aos demais?

Foi unha gran honra para eles. Tiñan ganas de falar, tiñan moito que dicir. Non eran expertos, nin científicos, nin eu sabía quen; falaban simples cidadáns, básicos. Sempre me gustou coñecer os básicos, esa é a esencia da miña vida.

Escribiches o último para curarche.

Si, Sur lles pas deas disparus d’Argentine (tras os pasos dos desaparecidos en Arxentina). De 1962 a 1968 estiven en Arxentina, á serora. Na época coñecín a Alice Domon e a Léonie Duquet, que falaban cos pobres, para iso eran ricos. Sinto orgulloso de traballar con eles. Estes dous grandes amigos desapareceron en 1977, foron torturados e arrichados vivos ao mar. Facía tempo que quería falarlles deles. En 2013 estiven en Arxentina e na volta estaba moi mal. Estaba desesperado do mundo, dicía que nada cambiaba, que sempre viñan novas ditaduras, que a Igrexa sempre estaba cos poderosos... É verdade que escribín o libro para curarme.

Vostede deixou de ser unha serora.

Saímos do convento un quince en 1975. Queriamos ser como todos os demais, non queriamos ter ningún tipo de protección especial. Alice Domon, por exemplo, atopábase en asociacións de agricultores escravos e eran moitas as perseguidas. Estabamos con eles no mesmo barco e cando había demasiados perigos non nos permitiamos protexernos. Aínda que deixei de ser serora, seguín axudando aos pobres, xa sexa cos sindicatos, xa sexa nos movementos de parados ou na asociación CCFD-Terre Solidaire. O que fago agora con escribir, no fondo. Fíxenme serora con 21 anos e deixeina aos 42. É evidente que non estaba feito para min.

Foi por elección ou por obrigación polo que entrou na serie?

Fixen unha psicoterapia para entender por que entrei no convento. Naquela época non tiña madurez psicolóxica, estaba intimamente ligado á tribo de Aldude, pero ao mesmo tempo quería afastarme. Sempre se ouvía a frase “Que van dicir a xente” e demasiada, non podiamos facer nada sen ser coidados e criticados! Sufría, dicían que era un bribón, que ría demasiado aprisa... Quixen abandonar a tribo, pero mantendo unhas boas relacións. Á serora, elixín misioneira para que me alegrase e fixéseme partir!

Tamén recolleu testemuños de inmigrantes. Falamos moito deles, pero non os observamos.

É unha vergoña. Ouvía a Bernard Kouchner dicir que, durante a guerra de Vietnam, exiliámonos 150.000 persoas sen ningún problema. Agora queremos 7.000! Por que? Sobre todo, porque son moitos os musulmáns que están a instalar un nacionalismo terrible en Francia. A extrema dereita está a instalarse en toda Europa. Teño unha irmá que vive en Beirut desde 1962, e que me informa da situación en Oriente Medio. Doume conta de que non sabemos nada diso, que os medios de comunicación non nos explican nada. Non é sorprendente, sabendo que case todos os medios franceses están en mans de tres miliares. Pero é evidente que somos responsables do que alí ocorre.

A pusilanimidad con eles é rápida.

Pero que pensan? ! Ninguén deixa satisfeito ao seu pobo. No momento en que Aldude baleirouse... Eran familias de dez nenos, pero só había sitio para un. Ou ían ao convento ou emigraban. As esposas sufriron moito, cantos foran violados polos seus donos en Bordeus ou en París? E os pastores... Un ano sen ver a ninguén! Sufrimos, sabemos... Como é que agora nós non podemos entender aos inmigrantes?

Medo?

Moito. Porque en todos os pobos que foron ditados ocorre o mesmo: rancor aos inmigrantes, nacionalismo, límite... A cidadanía sempre cre que unha man rápida salvará ao pobo. A xente é obediente, quere gobernantes que dean ordes, que as impoñen. Con todo, a experiencia demóstranos que iso é unha desgraza, unha represión e moita dor.