Sidras e hurones
- Getozka é cosmopolita, Portulaca oleracea. Viaxamos polo mundo, a propósito ou baixo palabra, e en moitos lugares vive ben. É noruegués e omnipresente. Como todo o que sabemos, non sabemos moi ben de onde é. Cando falamos de plantas, temos unha tendencia terrible: esta é a de aquí, a de alá, a de máis alá...
Os desprazamentos e as achegas das plantas aos vales e ás montañas axudan a crear a corda da historia do mundo. Esta corda é a miúdo máis débil que o ronsel que a Á deixa no río; é máis albañada que a corda. Logo hai unha necesidade de definir as plantas: isto é invasivo, iso é inmigrante, aquilo de aquí, estoutro “sempre” estivo aquí, ese de aí témolo no escudo da familia... E do escudo non podía vir máis que un pequeno alboroto.
Con Getaria, por exemplo, está bonito entre os sabios. Aínda que hoxe en día vive moi ben en América, “sempre” se considerou que o Getoza é unha planta de Eurasia. Con todo, debido ás obras dos arqueólogos, agora sabemos que existía antes de 1492. No lago Crawford atópanse o seu pole e sementes en sedimentos de entre 1360 e 1650. O cronista Oviedo menciona que en 1526 existía o Atlántico a ambos os dous lados do Atlántico. Os hurones indíxenas cultivaban millo (Zea mays) e girasol (Helianthus annuus), e tamén comían o getozo-que se crecía no medio. En 1623, un monxe francés chamado Gabriel Sagard, na descrición destes territorios, explica claramente que o gueto era abundante en campos de millo e cabaza. Fraidea, ademais de compor o dicionario hurés-francés, publicou unha serie de libros sobre iso. Aínda que non sabemos onde e cando naceu, naquela zona déronlle o nome de Sagard.
E hai dúas teorías. Baga, a máis natural: os paxaros comeron gingozosí, e nas súas visitas estendéronse a América. Biga, antropocéntrico: Antes de Kolon, levárono os viquingos. Pero nos seus territorios, case todos a máis de 60º de latitude, non hai getaria (Islandia, Groenlandia, Ternua...). Tamén vou tirar o terceiro, sen quitar a calor: e si os vascos leváronllo? Aquí hai getaria, e alí apareceu ao redor das terras que percorreramos os nosos pescadores. Antes de colon. E si o millo e a cabaza chegaron antes? E si era Sagard, Sagardi ou Sagardia?
O día excede a noite co equinoccio de primavera. Este ano ocorreu o 20 de marzo, ás 22:59 horas, abrindo a porta da primavera. O prefixo Eki significa o mesmo. Até entón a noite fora máis longa. O día e a noite tiveron doce horas. Desde entón o día alárgase e a noite... [+]
Hai moito tempo que o tempo está na nosa liña, pero o clima é relativamente recente. Non hai que aclarar demasiado o que é o cambio climático. Explicar que é a paisaxe si é unha necesidade máis vermella. Está en plena actualidade organizar conferencias, mesas redondas... [+]
É o momento de recoller os froitos e polos en camiño ao lagar. Pera (Pyrus communis), mazá (Malus x domestica), uva (Vitis vinifera)... Parece un camiño curto e rápido, pero hai que traballar unha chea de rodeos e as súas variantes ata que o froito se converta en mosto e... [+]
No País Vasco a agricultura é a historia da colonización permanente. Como en todas partes. Antes non se cultivaba a terra; antes non se sementaba a colleita; gozábase do que antes non se comía. Trouxérano todo doutra parte. Moitas destas historias foron escritas polos... [+]
Volvendo aos viños que se elaboran cos cultivos, a madreselva esquerda (Humulus lupulus) é conservadora e agregadora de cata amarga. A unión de cultivos e madreselvas produce moitos sucios chorros, especialmente nos países da cervexa. Un amigo acábame de explicar as... [+]
Na nosa casa coñecémolo co nome de madreselva (Humulus lupulus). De feito, traballouse a torto e a dereito nas ribeiras do río do noso país, coincidindo coa expansión da cervexa. Aprendemos que se lle chama tamén lagosta, cervexa, cervexa, verruga e herba á esquerda... [+]
A primavera tróuxome o tema ao nariz. C. traballaba en diversos centros de investigación de Nova York. Bushdid, M. Oh! Magnasco, L.B. Vosshall e A. Un artigo publicado polos científicos Keller en marzo de 2014 no prestixioso “Science Magazine” produciu un gran balbordo. O... [+]
Terminan os curiosos días interanuais, os que se comen e beben das emanaciones da terra. Comerei do mellor ao mellor. Supostamente. Botellas de cava e champaña pesadas son fáciles de bailar. Aínda que hoxe en día son de todo tipo, antes era a sidra do outro barril. Cando a... [+]
