As delegacións do Goberno quedaron invalidadas durante meses e o movemento popular fixo súa a figura de autoridade da cidade. A represión foi brutal, e as imaxes do conflito chegaron á comunidade internacional a través das barricadas. O 2 de novembro de 2006, a Policía Federal de Prevención tentou entrar na cidade e, tras unha pelexa dunhas seis horas, a policía retirouse. Esta vitoria sobreviviu na memoria, a pesar de que a situación actual é moi diferente. A loita dos profesores continúa, xa que se atopan no campamento pedagóxico na praza de Oaxaca, ademais de continuar coas mobilizacións. Pero agora, o gran clamor é evitar a ampla reforma laboral que o Goberno pretende implementar na planta, que vulnera os dereitos fundamentais dos traballadores.

Os dous membros do sindicato de traballadores de educación SNTE que responderon ao diálogo non queren que apareza nin o seu nome nin a súa imaxe por medo á represión. Un deles é o delegado de coordinación estatal do sindicato.

Que lembran dos sucesos do 2006?
Simbólicamente todo foi moi rápido para o movemento popular de Oaxaca, houbo grandes enfrontamentos e conseguimos que a policía retrocedese. Agora que se cumpren dez anos desde que ocorreron os feitos, o sindicato segue esixindo xustiza e castigos para os responsables intelectuais e materiais da represión da época. Pedimos que o ex gobernador Ruiz Ortiz tamén sexa condenado, xa que ordenou unha represión contra o movemento de profesores.

Desde entón foron 28 os mortos e ninguén acudiu ao cárcere, e o ex gobernador segue facendo política. Por iso seguimos pedindo xustiza.

Naquela época Oaxaca foi declarada libre.Tamén creamos
a nosa policía: POMO (Policía de Maxisterio de Oaxaca). Non queriamos ver máis á policía e o noso policía apoderábase dela, por exemplo, aos ladróns que entraban nos comercios. Encargámonos da custodia do centro histórico. Nas colonias [nos barrios] facíanse asembleas e había barricadas por todas partes para botar ao gobernador. Non tiñamos necesidade de gobernos creados polos partidos e substituíron aos movementos populares, aínda que aos poucos o goberno foise reformando. Cremos que foi a primeira revolución social do século XXI en América. A policía federal irrompeu na praza central de Zócalo o 25 de novembro para derrubarnos.

En que estades actualmente?
Os últimos incidentes producíronse o pasado 15 de setembro e na zona produciuse unha tormenta tropical. Previamente, o pasado 19 de xuño, profesores e cidadáns enfrontáronse á policía na rotura do bloqueo da autoestrada en Nochixtlan. O suceso saldouse coa morte de oito persoas e feridas de diversa consideración a unha vintena. Ese día levaron a cabo 37 bloqueos no Estado co obxectivo de bloquear os camións internacionais e de renovar as negociacións co Goberno. O Goberno ordenou a apertura de bloqueos e a represión foi dura.

Nun principio a reivindicación principal era a subida salarial, hoxe en día impuxéronse mensaxes en contra da reforma educativa.
En decembro de 2012, o presidente, Enrique Pena Neto, anunciou unha reforma do ensino en Cataluña. A CNTE [Coordinadora Nacional de Profesorado] comezou enseguida a organizar mobilizacións en contra da reforma. As mobilizacións intensificáronse o 26 de febreiro de 2013, cando se fixo público o decreto da reforma. O que rexeitamos especialmente nas medidas que se pretenden implantar na planta é un novo tipo de avaliación por parte do profesorado, que nos está privando, entre outros, dos dereitos de antigüidade. O que queremos é unha formación avaliada para axudarnos, para non castigarnos. A súa idea é realizar avaliacións para expulsar á xente.

Outros sectores uníronse a esta loita, como os pobos indíxenas. Eles son os máis afectados, xa que serán necesarios 30 alumnos para manter un grupo e nas súas comunidades as clases son moi pequenas. É verdade que a nosa loita se volveu contra a reforma.

Detencións, desaparicións, asasinatos... O Goberno mexicano é moi violento nos conflitos sociais. Como afrontan a represión? Como
xefes non temos medo, cada catro anos hai quendas e o liderado cambia. Aquí manda a asemblea, e se algunha vez caemos ao hoyo os compañeiros sácannos coa forza da mobilización. Non estamos para sempre.

Por fin decidistes volver á escola, parando desde o pasado 15 de maio.
O 7 de agosto decidimos volver a clase. Temos membros que aseguran a representación de aquí [na praza maior de Oaxaca] continuamente, pero seguimos traballando cos nenos. As autoridades bloquearon a conta corrente da Sección 22 do Sindicato e non podemos nin utilizala para a impresión das papeletas. Por iso aquí tamén é necesaria a vontade da xente. Con todo, seguimos informando coas pequenas potencialidades que temos.

Que pasos veñen despois?
En 2018 chegará o cambio de presidencia. O maxisterio deberá dar orientacións políticas sobre a situación económica, sanitaria, educativa, etc. Non temos ningún vínculo cos partidos, pero queremos que se aumente a democracia. Queremos animar á xente a reflexionar co seu voto. Pena Neto puxo en marcha unha reforma xeral na que máis da metade da petroleira pública, Pemex, está xa en mans de empresas externas. A reforma avanza e as eleccións de 2018 van ser importantes para o futuro. n