Tecnicamente é coñecido en inglés como “quantitative easing” (QE), é dicir, expansión cuantitativa, e é unha das ferramentas que teñen os bancos centrais para inxectar diñeiro barato no mercado. Nunha palabra, a adquisición de débedas. No noso caso, o Banco Central Europeo (BCE) crea un novo diñeiro electrónico co obxectivo de reactivar a economía comprando bonos de estados ou de compañías privadas, aliviando supostamente as débedas, co fin de que as compañías, como os gobernos, realicen novos gastos e quenten o mercado. Esta inusual ferramenta, que non se utiliza en tempos dunha economía relativamente limpa, ponse a traballar polas autoridades cando as demais políticas monetarias estándar fracasaron.

Tras quéimaa de numerosas municións para saír da crise que estalou en 2008, o presidente do BCE, Mario Draghi, iniciou en xaneiro de 2015, mediante quantitative easing, a compra masiva de débeda, adquirindo por primeira vez bonos a gobernos e outras institucións públicas da zona euro, até completar 60.000 millóns ao mes. Draghi marcou como obxectivo comprar a través de QE máis de 1,1 billóns de euros até setembro de 2016, argumentando que o plan ía durar ata que a economía demostrase que empezaba a mellorar realmente. Como se vai a saber que chegou a mellora? Ao parecer, a inflación subiu de forma notable durante o último trimestre.

Pero o QE apenas lograría reactivar a economía, xa que en marzo de 2016 o Banco Central Europeo (BCE) elevou o tope da débeda mensual de compra até os 80.000 millóns de euros, o que supuxo un incremento do 33%, ampliando o cesto das compras ás corporacións privadas, que tamén tiñan diñeiro barato.

O Observatorio das Corporacións Europeas, CEO, seguiu o rastro das compras realizadas polo Banco Central Europeo até localizar os beneficiarios. “O que atopamos –di o CEO– é verdadeiramente preocupante, polo menos si ti pensas, como nós, que non son o lugar axeitado para pór diñeiro público, o petróleo, os coches fantásticos, as autoestradas, o champaña e o xogo”.

No dossier da CEOE The ECB’s ‘quantitative easing’ funds, a CEOE mostrou que o Banco Central Europeo ofrece créditos moi baratos a multinacionais que xa foron propietarias do mercado europeo e a corporacións responsables do cambio climático, en clave de quantitative easing eufemismo, que as autoridades europeas han regalado ás multinacionais.

Son moi poucos os nomes que se coñecen nestes meses de empresas que recibiron diñeiro barato. Porque o BCE dá como única identidade aos beneficiarios das súas compras uns códigos. É curioso que un banco público actúe desta maneira, nunha época na que as autoridades enchen a boca de transparencia e gobernanza.

O Observatorio Europeo das Corporacións fíxose cargo do descifrado dos códigos, e por iso é polo que o BCE estea a apoiar no fondo a todas as multinacionais sucias que están a causar o cambio climático, compañías petroleiras e de gas e fabricantes de coches, están indiferentes ou en escándalos como Shell, Repsol, Volkswagen e BMW.

Petróleo, gas, coches, luxo

O lector farao ben consultando a listaxe que o CEO achegou ao seu dossier en PDF. Preto de nós, entre as grandes corporacións francesas, Orange, Veolia, Bouygues, Suez, Vivendi, EDF, Danone e unha chea de grandes nomes de ouro, así como Merci Patron! O filme despellejó tan rigorosamente ao líder de luxos Louis Vouitton-LVMH. Na lista de compañías españolas figuran as estrelas do IBEX 35: Iberdrola, Repsol, Telefónica, Gas Natural, DIA, Enagas, Ferrovial, Mapfre... O 53% das compañías españolas colocadas no mercado de bonos do BCE están vinculadas ao gas e ao petróleo.

O CEO destaca por unha banda que se están promovendo grandes infraestruturas como autoestradas, trens de alta velocidade e a construción de novos aeroportos.

Pola súa banda, a CEOE sinala que “a lista de beneficiarios cheira a combustibles fósiles, xa que as maiores compañías petroleiras son coidadas por Frankfurt [sede do BCE]. O BCE comprou bonos polo menos 11 veces a Shell, 16 á petroleira italiana Eni, 6 a Repsol, 6 á OMV austríaca, 7 a Total”.

Nestes tempos nos que se fala tanto de remediar o cambio climático, o diñeiro barato europeo premia aos explotadores da enerxía sucia. Salvo Siemens, que tamén constrúe muíños de vento; son os únicos que mencionan enerxía alternativa entre os apoiados polo BCE: URENCO, que produce uranio enriquecido, e Voima, o finlandés que explota centrais nucleares. A industria automobilística tamén recibe diñeiro barato. Na lista de beneficiarios de Alemaña destacan os nomes de Daimler-Mercedes e BMW (15 bonos de compra) e Volkswagen (7). Como eles aparecen Renault en Francia ou Fiat e tamén Ferrari en Italia.

Estar atrapado en escándalos ou en enfrontamentos coa poboación local non é motivo para quedar á marxe da repartición de diñeiro público barato. Compráronlle a Volkswagen unha cantidade considerable de débedas. O mesmo a Eesti Energia, a que explota o petróleo máis sucio en Estados Unidos entre as protestas da xente.

Tamén aparece na lista o que popularizou que Ryanair consiga voos baratos pisando os dereitos dos traballadores. Como Thales, que produce e vende armas de todas clases e que se ve implicado en casos de corrupción política. E Suez, Veolia e Vivendi, que traballan na privatización da auga en Francia e no mundo. A CEOE non menciona o escándalo da central nuclear de Lemoiz de Iberdrola, porque quizais os autores do informe eran demasiado novos para coñecelo.

Todas estas multinacionais que venderon os seus bonos aos bancos públicos con plans de quantitative easing disporán a partir de agora dun prazo de 31 anos para devolver o diñeiro obtido en condicións económicas. Con todo, está por ver si o repunte monetario que se está producindo na zona euro pode provocar que se multipliquen os postos de traballo. Moitos expertos afirman que un diñeiro así se beneficiaría mellor do que se daría ás multinacionais axilizando o financiamento das pequenas e medianas empresas, pero sistemas como EQ están deseñados á medida dos xigantes que teñen estruturas para xogar á primeira división financeira.

“Ao final –di o CEO– con grandes fortunas dáse apoio público ás corporacións que están a empeorar o clima, sen que iso supoña unha mellora significativa para os cidadáns europeos ordinarios que ven golpeados pola crise”.