Cítannos a débeda do Estado á hora de explicar a necesidade da austeridade.

O pretexto da débeda empezouse a utilizar na década dos 70, cando comezaron a tomar a curva neoliberal. Subcontrataciones, privatizacións, flexibilidade... A austeridade forma parte do grupo de políticas que de cando en vez reciben un novo nome. Desde a crise de 2008 cada vez fálannos máis da débeda, para xustificar unha cada vez maior austeridade.

Non podemos vincular a débeda do Estado só aos gastos públicos.

Hai que ter en conta dous elementos. Por unha banda, deixaron de lado algúns ingresos: evitaron o imposto e facilitaron a evasión, baixaron os tipos impositivos... Tamén existen subvencións a empresas. En Quebec temos uns tipos impositivos realmente modestos e unhas subvencións enormes, para algúns sectores somos case un paraíso fiscal. Doutra banda, tamén hai que fixarse no malgasto dos ingresos. Trátase de eleccións políticas que deciden as que se atopan no alto da estrutura social. Non se limitan a ningún estado, senón que desmenuzan ao Estado social.

Os bancos recibiron miles de millóns.

Era unha elección política. Coñecer a existencia de bancos sistémicos. Son unha decena, o máis unha trintena, pero se se desembarcan, todo o sistema financeiro derrubaríase. O sistema financeiro baséase na confianza e, no caso de que rompa a confianza, caen moitos dominios. Elixiran evitalo. Pero non se estableceron medidas para debilitar o poder destes bancos. Hoxe en día, o mercado financeiro decide o futuro da cidadanía.

Como aceptan ese abandono de poder?

A riqueza dos estados non só está ligada ao desenvolvemento industrial, senón que tamén a reciben do mercado financeiro. O rendemento do capital aumenta constantemente, mentres que o do traballo permanece inmóbil. Existe un acordo tácito entre as elites políticas e os axentes financeiros.

O financiamento converteu ao capitalismo en algo máis salvaxe?

O capitalismo industrial tamén era perigoso e ecoloxicamente insosteible. O capitalismo financeiro é perigoso pola súa versatilidade. O risco é sistémico, dependemos do que ocorra no outro extremo do mundo. Ademais, carecemos da rede social que necesitamos para facer fronte a unha crise económica polo neoliberalismo.

Pódese enriquecer levando a débeda ao mercado financeiro.

Desde os anos 90, os bancos canadenses poden converter as súas débedas en títulos bolsistas.Esta decisión estimulou o endebedamento dos Estados e das familias. É un problema porque se converteu nun medio de beneficio. Reparte diñeiro a través de préstamos para favorecer o crecemento da economía. Préstamo a estudantes, préstamo de coche, ofrecido por unha tenda... Os préstamos son cada vez máis personalizados.

É unha solución gravar as transaccións bolsistas?

Debería ter unha solución incluída nun conxunto de solucións. Reforma do sistema tributario, control das actividades financeiras, redución do tempo de traballo como en Escandinavia, loita contra os paraísos fiscais, políticas de transición ecolóxica... Queda moito por facer. Pero a imposición das transaccións non vai supor a adopción de novos paradigmas.

Para cando o fin do capitalismo?

Aínda non o vexo. Hai unha economía que ri da solidariedade local, pero non podemos escapar do todo da economía financeira. En 2008, ninguén pensaba que os estados ían dar diñeiro aos bancos. A reforma das medidas de salvación do capitalismo é inmensa, quizais nunca cheguemos a coñecer o seu final. Con todo, non creo que teñamos que esperar a unha crise xigantesca para imaxinar o que sucedeu ao capitalismo. Todos os días está a levarse a cabo o post-capitalismo, reflexionando sobre a transición ecolóxica ou a alienación do traballo. Coa década dos 20 atopámonos nunha situación de gran factura: grandes diferenzas salariais, aumento da xenofobia...

Non ten bo aspecto.

Estamos nunha situación cada vez máis próxima ao fascismo. A esquerda non consegue transmitir a súa mensaxe. Hai que dicir que o sistema mediático non axuda, porque a inmensa maioría dos medios de comunicación están en mans de estruturas privadas. Os que se puxeron en marcha en Roma en 1922 para apoiar a Mussolin non sabían o que querían. O efecto de masificación no fascismo é terrible, podes formar parte dun movemento sen ter conciencia ou reflexión específica sobre o que estás a facer. No fascismo o ignorante está transformado polo activismo político e iso é terrible. Antes de que Mussolini chegase ao poder, aí estaban os elementos do fascismo, mentres que na República de Weimar non había ningún movemento cidadán organizado, Hitler chegou ao poder e puxo os recursos institucionais.