Liz Quintana, da asociación Sorgin eta Anitzak, deixounos moi satisfeitos ás feministas que nos reunimos en Donostia convocados pola Marcha Mundial das Mulleres, tras escoitar a seguinte pregunta: “Si a túa parella controla como che vestes, cando salgues e con quen falas, temos claro que iso é violencia. Pero, que ocorre si estas actitudes de control faias o seu xefe?”.

O obxectivo das xornadas foi repensar o concepto de violencia machista. Este reto adoita dar medo, xa que é máis fácil defender unhas doutrinas claras e sinxelas. Así, no feminismo ouvimos moitas veces que o único compoñente que explica a violencia machista é a raíz patriarcal. É máis, segundo a Lei española, a violencia de xénero limítase ao ámbito da parella heterosexual.

Moitos din que si abrimos demasiado un concepto perde o seu significado, se deforma: si todo é violencia nada é violencia. O propio Quintana responde a esta resistencia dicindo: “A difusión do concepto de violencia debilita a loita, faia máis ‘coherente’ e contribúe a evitar novas discriminacións”.

Ao facerlle a pregunta que se lle formulou ao principio, Quintana referíase aos empregados da casa. Ao seu xuízo, este tipo de traballo, que lle obriga a vivir co seu amo, é violencia en si mesma, porque vulnera inevitablemente once dereitos básicos: a intimidade, o descanso e a posibilidade de desenvolver dereitos sexuais, entre outros. Si máis do 90% das traballadoras de fogar son mulleres, non viven esa violencia laboral por ser mulleres da sociedade patriarcal? Cando o amo é un home, os traballadores tamén denuncian frecuentemente o acoso sexual. Neste caso temos claro que a violencia é machista. Pero se é muller de parella heterosexual? Na base deste conflito tamén está o sexismo, dixo Quintana: os empregados da casa fan os traballos que supostamente deberían facer as esposas gratis, e seguindo esa lóxica, será a responsabilidade da muller controlar ao traballador, asumir o papel de policía malvada.

Os impulsores da Marcha Mundial das Mulleres teñen claro que o sexismo en si mesmo non é suficiente para explicar as violencias que vivimos as mulleres. Propoñen o concepto de “violencia transistémica” para describir e comprender mellor como se conxugan os diferentes sistemas de opresión. No caso das traballadoras domésticas e coidadoras, esta violencia transistémica está clara: ademais do sexismo, a xenofobia (a lei de estranxeiría exclúe ás mulleres inmigrantes a este tipo de traballos precarios) ou o clasismo (o estigma da limpadora facilita as faltas de respecto) é o que conforma a situación destas traballadoras. Coa prostitución ocorre o mesmo. Na mesa redonda de Liz Quintana tamén participou a traballadora sexual Ericka Arbizu: muller, transexual, inmigrante. Está claro que, ademais do sexismo, a xenofobia e a transfobia limitaron o seu camiño, é dicir, a confusión de todos.

As transfeministas defenderon hai tempo (afirmamos) que non é casualidade a definición estrita da violencia machista que defenden as institucións, que tomen como referencia á muller branca heterosexual casada. Na mesa redonda, un portavoz das traballadoras das residencias en folga sinalou que a pesar de que o seu sector está tan feminizado, non senten a solidariedade das feministas tanto como queren. O tres pedíronnos dalgunha maneira: “As feministas tamén repensemos que mulleres toman como referencia o noso debate e a nosa política e cales non.