A crise de 2008 golpeou con forza a Islandia, que se converterá no país máis castigado. Había precedentes que o preavisasen?
Naturalmente, todos os compoñentes do colapso estaban por diante. Islandia é un país pequeno e, con todo, tentou imitar o seu sistema bancario de Suíza. Tratou de comportarse como un xogador de alto nivel no sistema financeiro; así as cousas, todo colapsouse á chegada do de 2008. Antes moi pouca xente atrevíase a dicir “isto vai mal” ou “isto vai explotar”. Desde Dinamarca viñeron especialistas a examinar o sistema e dixeron que “algo está mal aquí, o sistema vaise a rebentar”, ante o cal o ministro de Educación islandés respondeu de forma moi arrogante, “ao que traduciu e a aprender mellor”.
Tras a crise, a xente organizouse por unha nova Constitución. Por que?
Hai dúas razóns principais. A primeira é que desde que naceu a democracia islandesa estivemos moitos anos facendo esa reivindicación, a nosa cultura política enraizouse nese sentido. Segundo: Cando todas as institucións colapsáronse, tes que mirar atrás e preguntarche “onde está a sociedade”? Existe? E si non podes percibilo, tes que estruturar outra sociedade. É como un contrato social, tes que volver definir as bases de todo.
Algúns dixeron que sodes idealistas, que queredes ir demasiado lonxe.
E queremos ir aínda máis lonxe (risas). Esta Constitución non vai facer de Islandia un país perfecto, pero queremos dar un comezo a unha versión renovada de nós mesmos. Sabemos que a nova Constitución non vai salvar ao país. Tampouco é revolucionario, de ningunha maneira, pero é a nosa Constitución e para a xente normal é un texto comprensible. Sufrimos unha gran crise e esta nova vía é a garantía de que os erros non se volvan a repetir. Doutra banda, os parámetros do cambio actual non están nos obxectivos máximos, agora estamos no inicio dunha nova vía e necesitamos a máxima adhesión.
Como foi o proceso constituínte?
En 1944 independizámonos de Dinamarca e Islandia copiou case literalmente a Constitución dese país. Nós queriamos dar un envorco a esa dinámica e facer un novo texto, nun sentido ascendente, empezando pola cidadanía. A Comisión Constitucional formámola 25 persoas e foi esa comisión a que redactou o texto. Non somos políticos e non os representamos.
Como se fai unha Constitución de abaixo arriba?
O proceso de constitución da comisión á que fixen referencia foi longo. En primeiro lugar, seleccionáronse mil persoas en todo o país, a metade mulleres, a metade homes e de todas as áreas xeográficas. Reuníronse un día e pedíuselles que explicasen os valores do modelo social que representaban. Co resultado deste encontro redactamos un informe de 400 páxinas. E despois diso a xente elixiu aos 25 membros da comisión, entre eles eu, e en catro meses redactamos unha nova constitución. Na participación deste proceso Internet tivo un gran peso. Todos os debates emitíanse en streaming e a xente canalizaba as súas opinións, propostas e votos a través das redes sociais. Pensamos que hai que devolver o poder á xente.
Mencionou a influencia de Facebook. Tan poderoso é?
Bo, Facebook é unha ferramenta moi capitalista, pero tamén é unha ferramenta moi importante de comunicación para Islandia. Dous terzos da poboación utiliza as redes sociais en Islandia. Deunos a oportunidade de facer grupos en función de moitos temas, e a xente participou. É certo que a orixe desta rede é sistémico, pero neste caso para nós foi fundamental para alimentar o debate.
En que foi o proceso constitucional revolucionario?
Como se dixo, o texto non é revolucionario, o proceso si. É moi importante distinguilo. O texto é imperfecto, pero tratamos de dar cabida a todos os aspectos da sociedade. Na comisión somos moitas as feministas. A comunidade trans viño a nós e traballamos no texto para redactar leis e dereitos sobre eles. Desde o primeiro momento tivemos esa preocupación: como facer un texto equilibrado desde o punto de vista de raza, xénero e sexo. Logo, na metodoloxía do consenso todo o mundo vota e non sempre gañaron os cambios máis radicais.
Como foi o papel da cultura e a arte neste proceso?
Na Comisión Constitucional había artistas desde o principio; actores, directores de cine… E grazas, eu creo que sen eles non se pode facer nada de calidade. Pensando no concepto de Constitución, non é un concepto moi cultural, é dicir, sobre todo é unha lexislación de organización social. Nese sentido, desde o principio tentamos que a cultura fose básica na fundación dunha nova sociedade. Un dos principios básicos para nós é a defensa da nosa cultura. Non creo que na Constitución que escribimos exista unha normativa explícita para protexer a nosa cultura, con todo, na filosofía do documento integrámolo.
“Aurki hauteskundeak izango dira Islandian. Alderdi piratak bozken %15etik gora dauka, eta horrek adierazten du jendea nazkatuta dagoela ohiko alderdiekin eta sistemarekin orokorrean. Horregatik uste dugu une egokia dela konstituzio berriaren aldeko mugimendua berriz ere suspertzeko”.
Hezkuntzaren ardura konpartitua dela eta familiaz eta eskolaz harago herria bera eremu hezitzailea dela, herritarrak hezitzaile ere badirela ulertzen du Herri Hezitzaileen Sareak. Otxandiok (irudian) bat egin berri du sarearekin eta dagoeneko 36 herri direla jakinarazi dute.
Felicidades aos durangarras que tiveron a oportunidade de expresar a súa opinión sobre un megaproyecto urbanístico herdado en materia urbanística. Non son poucas as persoas que se animaron a participar na consulta organizada, dada a política que algúns partidos políticos... [+]
O 23 de setembro de 2020 participamos no Auzogune da Zona vella. O barrio é o espazo de participación que propón o Concello de Vitoria-Gasteiz, onde cidadáns, técnicos municipais, asociacións e políticos intercambian opinións. No primeiro punto da orde do día... [+]