Non pensaba entón que en Iparralde organizaríase un campionato. Talvez nin sequera pensaría que as mulleres cantarían e tocarían na maioría dos casos. Non crería que se congregasen sete actuacións e centos de persoas para escoitar os bertsos. Non, o único soño era que o verso permanecería aquí moito tempo e que os mozos tomarían a súa substitución. Neste sentido, non se equivocou.

O defunto Mattin non se acordaba do torneo, porque non era un home de competición en Mattin. O señor Treku era un home na praza. É de supor, pois, que cando cantou ese verso, ademais do que os bertsolaris ían ser no futuro, pensaba que as prazas ían estar sempre cheas, xa que entón as actuacións eran algo máis. A xente reuníase nas prazas e nas festas do pobo para escoitar aos bertsolaris. Os bertsolaris tiñan un gran éxito entón e chamábanse moitos. Era outra época. Hoxe en día, só nalgúns pobos organízanse actuacións de bertsolarismo noutras ocasións, digo neste Iparralde, que é evidente. Hai tempo que non existe o costume de organizalos e podemos dicir que se perdeu en parte. É unha pena, pero hai que crer que as cousas van cambiar.

Xilabaz: número de cabezas...

Escoitarán, escoitarán e escoitarán as críticas sobre Xilaba e quero deixar claro que cada un ten dereito a expresar a súa opinión. Negativos ou positivos, sempre pensando que as críticas sempre espertan algo de reflexión.

Hai que facer un campionato? Quince bertsolaris, é suficiente? Están os temas bastante ben? Os presentadores fano ben? Fan os xuíces un bo traballo? Fixéronse miles de preguntas e pódense ter longas discusións pero estou seguro de que, ben ou mal feito, todo aquel que traia a súa axuda de lonxe ou de cerca no campionato Xilaba faio con moita vontade. Con moita vontade, agarimo e convicción.

Cada un cre que ir a favor da nosa lingua é organizar un campionato de bertsolaris e as mostras de solidariedade e apoio que tivemos en cada pequeno pobo son a proba principal diso. Xa na costa, no interior, recibiu en todas partes a acollida e o bo comportamento.

Un bo comezo

A edición deste ano arrincou en San Juan de Luz e lembrou, sen dúbida, que xunto a AMETS Arzallus, que se atopaba nas eliminatorias, apareceron por primeira vez no escenario novos como Kerman Díaz e Nahia Sasco, que mostraron o seu gran talento. Os máis vellos poden seica non ceder tan facilmente a testemuña, pero en primeiro lugar sempre prestarán a súa axuda.

A segunda eliminatoria tivo lugar na sala Posonpesenea de Muskildi, o primeiro día de outubro, e a habitación non perdeu tempo para quentarse: houbo un gran ambiente mental no escenario e enfronte, desde o primeiro saúdo de Aitor Servier, até o último adeus de Ortzi Idoate, sen esquecer o de Battitt Crouspey.

Baigorri o terceiro niño para Xilaba e que niño! Nesta primeira semifinal, o seis bertsolaris ofreceron unha actuación de gran nivel, quentando as aulas da Praza Xoa. Sustrai outeiro e Odei Barroso entraron no campionato e Egoitz Zelaia seguiu adiante.

A segunda semifinal situouse preto das bancadas de Isturitz. Aos que dubidaban de que a xente de Arberua é afeccionada ao bertsolarismo demostróuselles. Percibíase entón unha certa tensión, quizá debida a Ramuntxo Christy, veciño do pobo.

O fin de semana seguinte, en Aiziritz, vivimos o que case nunca sucedeu no campionato. No seis bertsolaris, catro mulleres cantando: Maddi Sarasua, Maddalen Arzallus, Nahia Sasco e Miren Artetxe. Este último lembrou ás mulleres que nos seus primeiros aniversarios cantaron bertsos.

Por último, as semifinais disputáronse en Larresoro, na aula chea de xente da localidade. O último billete da final disputouse entón entre Xumai Murua e Eneritz Zabaleta e foi a favor de Xumai.

Un total de quince novos participaron no campionato de bertsolaris de Iparralde, Xiberua, Lapurdi e Baxenafar que se celebrou en Xilaba. Quince mozos creron na función de Xilaba, é dicir, ofrecer ao bertsolari e por tanto ao eúscaro o lugar que se merece nos tres territorios de Ipar Euskal Herria. Comezando en San Juan de Luz, Xilaba trasladarase a Muskiz, Baigorri, Isturitz, Aiziritz, Larresoro e o próximo 12 de novembro a Baiona. A V edición contará con sete actuacións, centos de oíntes, decenas de xuíces, autores de temas, autores de temas, bertsolaris e colaboradores, e aínda que só sexa para iso, mereceu a pena.

Quen sabe, quizá poidamos cantar: “Para un mozo, quince novos chegaron despois”.