Os seus primeiros pasos no teatro remóntanse á década dos 40, no medio do franquismo. Como empezou todo?

Cando era pequeno fun coa defunta nai a ver unha película de Betty Boop e imiteina por primeira vez cando volvín a casa. A miña defunta nai díxome que o facía ben e crinme. Máis tarde, dei os meus primeiros pasos no teatro, concretamente nas representacións Pastorets, habituais en Cataluña durante o Nadal.

O acceso á cultura non era, entón, mediocre. Como lembra aquela época?

Pasamos moitas carencias e moita fame... O meu pai estivo primeiro nun campo de concentración e logo na prisión de Model, mentres a miña nai traballaba en todas as oportunidades que se presentaban para sacar adiante aos seus fillos.

Neste contexto, vostede conseguiu iniciar os seus estudos de teatro.

Traballei para estudar nunha perfumaría, primeiro, e logo na escola de farmacia. Amaba o teatro e decidín inscribirme no Institut do Teatre despois de vender os pendentes de ouro que a miña nai me deu para conseguir diñeiro. Alí dei os meus primeiros pasos como profesional. A verdade é que grazas ao teatro abríronseme as portas do mundo como muller, ser muller era un problema naquela época.

A pesar de pasar 70 anos desde a súa estrea, continúa nos escenarios. Pensa xubilarse?

Hai un ano decidín deixar o teatro. Para facer teatro tes que ter a memoria e a mente en regra. E chegou un momento en que vin que a inseguridade de todo o directo repercutía no meu traballo. Desde entón só fago traballos para televisión, iso si, seguirei traballando mentres a memoria me axude.

Cre que as mulleres maiores non teñen suficiente recoñecemento?

As mulleres en xeral non temos recoñecemento. Como moitas mulleres eu tamén me equivoquei moitas veces, fixen cousas boas e malas. Loitei, sobre todo, para seguir adiante, orgulloso do que fixen. O importante é chegar á cama pola noite, meter a cabeza na almofada e vivir tranquilo.

Na década dos 60, cando ninguén se separaba, divorciáchesche.

Máis aló da resposta da sociedade á ruptura do matrimonio, tamén me influíu profesionalmente. O meu ex marido era amigo do director da cadea de televisión TVE, e cando nos separamos deu a orde de non contratarme. Foi duro, porque eu xa tiña catro fillos e empecei a facer traballos fóra do teatro. Afortunadamente, máis tarde levantaron a orde por medio doutro compañeiro e puiden recuperar o traballo.

A idade asústache?

De ningunha maneira. Moitas veces pregúntanme cal é a mellor idade da vida e, por sorte, non podo contestar, porque todas foron únicas. Por suposto, vivín cousas boas e malas, pero estou orgulloso de todas as representacións que fixen no guion da miña vida.

Recibiu a cruz de Sant Jordi, a medalla de ouro da Generalitat e os premios Gaudí d’Honra. Cal foi o máis importante para ti?

Todos. Quizais o máis importante foi Gaudía, porque non se trataba dun premio institucional, senón dun recoñecemento dos amigos do oficio. Pero por encima desas recompensas teño o aprecio que me dan a xente, aquí e alá, na rúa. Sinto moi agradecido e esa é a retribución máis importante para min.

Falemos de política. Como vives o proceso catalán?

Estou bastante preocupado porque os da alta orde están a rabuñarnos unha vez máis. Non cesan. E que quede claro que non me refiro aos cidadáns de España, senón ao poder. O Goberno de España quere impor as súas leis, a súa lingua e os seus mandatos, e non recoñece que Cataluña sexa unha nación e que toda nación ten dereito a ser o seu Estado. Mentres tanto, Cataluña se desangra e non gozará de plena liberdade até lograr a independencia.

Ti coñecerás a Cataluña independente?

[Rindo] Sempre dixen que non quería morrer sen coñecelo. Pero non mo pon fácil. Estou san e non me falta resistencia, pero os anos pasan… Aínda así, non perdo a esperanza. Bo, quizá non o coñezo, pero voume contento de deixar algunha semente.