Tras o éxito tamén se produciron malos resultados electorais no independentismo da esquerda. Por varias razóns, moitas das persoas máis próximas empezaron a distanciarse del. O salto da estratexia político-militar á estratexia política era enorme, e non soubo crear unha nova cultura política para iso. Iso é o que agora quere facer coa refundación. No proceso que comezou en xullo, celebrarase un congreso o 22 de xaneiro e unha Conferencia Política en setembro de 2017.

O relatorio Zohardia foi elaborada por 34 persoas, lideradas por Arnaldo Otegi, que sentaron as bases ideolóxicas, a liña política e o modelo organizativo. ‘Zohardia’ era o alcume que Josu Muguruza, asasinado polos GAL, usou en Egin. “Despois de 60 anos de loita frutífera”, Sortu di que a situación deste pobo é digna de espertar as luces vermellas, “fronte á ofensiva neoliberal e sen ferramentas soberanas”, Euskal Herria deu pasos atrás en diferentes ámbitos. O pulso deste pobo nótase lento, pero á vez intúe as condicións para chegar á República Vasca.

As seguintes liñas baséanse nos textos dos relatorios, pero non son un resumo das mesmas, senón un pequeno contraste entre as melodías antigas e as novas, pensadas para dar pistas ao lector sobre a melodía de Sortu. Ábrese a posibilidade de presentar máis relatorios, pero hai que presentalas en tres ámbitos: ideolóxico, político e organizativo; e presentar o equipo directivo. Non se espera que ninguén presente un relatorio completo.

En curso. Sortu, LAB e ERNAI realizaron un proceso de reflexión que culminou o pasado mes de marzo, e culminou coa promesa de refundación da Esquerda Abertzale. O seu está a crearse e Ernai –que xa anunciou para abril de 2017– e LAB tamén terán que facer o seu.

Natureza das xeracións. Revolucionario, partidario da democracia harmónica, confederalista, socialista, con marxismo de análise social, abertzale e internacionalista, feminista, nacional, vasco.

República Vasca. A súa construción parte da realidade institucional actual e ten tres ámbitos territoriais: CAPV, Navarra e Iparralde. Traballarase para estreitar lazos no día a día, pero cada un levará o seu ritmo até unirse na República Vasca.

Modelo confederal. O tema da Confederación sempre estivo bailando nos textos políticos da Esquerda Abertzale. Aralar xa se fixo coa súa cando se fundou, en 2013 tamén aparecía no Camiño Vasco de EH Bildu e agora tamén foi absorbida por sortu. En dúas direccións: por unha banda, a que se refire á relación político-institucional entre os territorios e, por outro, a que se refire “á práctica política que ten como obxectivo a redistribución do poder político interpretando o espazo como estratéxico”.

Unidade Cidadá. “Non se creou a nova Unidade Cidadá”. En opinión de sortu esta función corresponde a EH Bildu e EH Bai. Eles son os protagonistas dos medios de comunicación e das mobilizacións. No camiño cara á independencia, tamén ve a necesidade dunha Fronte máis ampla, que inclúa non só ás forzas políticas, senón tamén ás forzas sociais e sindicais. É máis, sublíñase que os procesos de transformación requirirán a colaboración de forzas aínda máis amplas, e aí sitúa o acordo de goberno do catro forzas polo cambio en Navarra”. En opinión de sortu, a dinámica de EH Bildu e sortu non se caracterizou adecuadamente nos últimos anos, e en diante hai que distinguila claramente.

Sen vangarda. O carácter de ETA, KAS e Ekin foi moi amante da vangarda. Todo o mundo da esquerda abertzale abríase paso nos obxectivos e nas liñas políticas que eles marcaban. Agora, a misión de Sortu é axudar á construción de EH Bildu, EH Bai e a Fronte Ampla, “pero facelo fóra de toda tentación dirixente, vangardista e/ou uniformizadora”. En varias ocasións faise referencia a esta idea. Respecto da soberanía, por exemplo: “A sortu non lle corresponde presentar unha folla de ruta pecha (…) A marcha do proceso non pode depender das posibilidades de acordo entre as elites. Pola contra, o liderado pertence á sociedade civil organizada”. Mesmo cando se refire á figura do militante: “Os tempos do líder temoneiro son cousas do pasado”.

Vello e novo. Eloxia a “loita dos últimos 60 anos” da esquerda abertzale –“a achega histórica deste ciclo foi a creación de condicións para a supervivencia”– pero “sería un erro histórico pensar que se puidese avanzar a través de ferramentas, bases e fórmulas esgotadas nesta nova fase de soberanía”. As citas da mesma forma son numerosas, por exemplo: “Ademais de non ser emocionantes, hai que romper coa inercia das mobilizacións que non rompen co sistema”, “temos a urxencia de pasar da cultura do non á cultura da creatividade”, “a necesidade de superar a identidade de resistencia e de dar o salto á identidade de proxecto” ou “a necesidade de romper os comportamentos vangardistas e formarnos nunha práctica política baseada no liderado democrático”.

O movemento de partidos. “Non se crea partido nin movemento. Con todo, ambas son á vez: un movemento non convencional, con forma de partido e características de movemento”. O militante de sortu ten que participar en movementos sociais, asociacións e institucións multisectoriais, non para dirixilos, senón porque esa participación é imprescindible para conseguir os obxectivos de Sortu.

Unión Europea. “A Unión Europea actual é un proxecto antidemocrático e antisocial”, pero “tanto a incorporación do Estado Vasco como a exclusión da UE” deberían ser decididos polos vascos en referendo.

Construción social e comunitaria. “Entendemos por herrigintza soziala a iniciativa dos movementos populares que traballan na construción da nova sociedade (…) Nos últimos anos coñecemos moitos exemplos curiosos desta expresión de herrigintza: Gora Gasteiz, movemento contra o fracking, muros populares, Gipuzkoa Zutik, multitude de iniciativas do movemento feminista, a favor dos refuxiados, etc.”. A construción comunitaria dos núcleos de poboación é “a realización de proxectos nos que os pobos e barrios son suxeitos constituíntes. (…) É de destacar o labor municipal desenvolvida nos últimos anos por EH Bildu”.

Procedementos. Celebraranse eleccións primarias e tramitarase a participación por vía telemática. Nestas fases do Congreso e da Conferencia Política, bastará con inscribirse na páxina de sortu para poder participar no proceso e na elección da nova dirección.

Correntes de opinión. “Sortu acepta no seu seo as correntes de opinión, pero sempre deixando claro que o feito de que sexa así non dá automaticamente dereito a unha corrente de opinión a ter unha cota de representación nos órganos directivos”.

Militancia. “Si non conseguimos que a organización funcione doutra maneira, dificilmente poderemos conseguir outro tipo de militantes e persoas. A organización (é dicir, os militantes, que somos nós, os que antes e á fin e ao cabo formámola) non pode ser unha máquina para esnaquizar á xente”.

Prazos. Do 5 ao 26 de novembro, elección de relatorios e dirección; do 27 de novembro ao 10 de decembro, prazo para a presentación de propostas a través de listas abertas sobre responsabilidades distintas á dirección nacional e territorial e para a presentación de emendas. Do 9 ao 22 de xaneiro, o debate das emendas aos relatorios e a elección de listas abertas terminará co congreso do 22 de xaneiro. De xaneiro a setembro celébrase a etapa da Conferencia Política.

Xunto a esta reportaxe, tamén falaremos nesta entrevista con Miren Zabaleta, membro da dirección de Sortu, sobre o tema da refundación.