Pesetas illadas vascas
- Bilbao, outubro de 1936. Dúas semanas despois da proclamación de José Antonio Agirre como lehendakari, o Departamento de Facenda do Goberno Vasco presidido por Eliodoro da Torre aprobou en agosto un decreto, o mesmo que aprobou a Xunta de Defensa de Bizkaia, polo que se ordena a emisión de cheques de billetes ao amparo dos seus fondos no Banco de España.
Tratábase de garantir a circulación do diñeiro, xa que, como é habitual nas zonas de guerra, tendía a recadar diñeiro.
Unha parte do decreto dicía: “Por tanto, o alzamento debe ser corrixido por solucións heroicas para evitar, por unha banda, a acumulación de capital nos agochos do egoísmo máis palpable e absurdo e, por outro, que o fértil tesouro do noso país non escape das fronteiras do territorio para alimentar a outras rexións a expensas do mollo financeiro da nosa terra”.
O goberno, formado por representantes do PNV e da Fronte Popular, alcanzou inevitablemente o nivel de autogoberno que a República española había rexeitado anteriormente. Conseguiu a aprobación do Estatuto de Autonomía en outubro de 1936; ao estalar a guerra, o Goberno central republicano quería garantir a protección dos territorios vascos. De Gipuzkoa a Asturias, a liña de costa estaba aínda en mans dos republicanos, pero totalmente illada da súa área principal. E até marzo de 1937, ata que os franquistas retomaron a ofensiva, a fronte mantívose estable. Unha situación propicia para que o Goberno Vasco tivese unha actividade curta pero intensa. Ademais de emitir diñeiro en efectivo, repartiu pasaportes, reorganizou o sistema xudicial, puxo en marcha delegacións no estranxeiro, organizou un exército de 40.000 soldados...
Os billetes iniciais emitidos por nove bancos e caixas eran de baixa calidade e por un decreto de abril de 1937 realizáronse novos billetes con escenas típicas vascas (e tópicas) no reverso, ademais dun níquel de alta calidade e moedas de dúas pesetas.
Bilbao caeu en xuño, e xunto coa cidade, a maioría dos logros do primeiro Goberno vasco. Con todo, hai algúns billetes “vascos” que se gardaron e que están desgastados, polo menos en apenas dous meses, que cumpriron a súa función e que estiveron nun tráfico intenso.
Pamplona, 1939. No principio do ano, a praza de touros da cidade foi utilizada como campo de concentración polos franquistas. Tivo oficialmente capacidade para 3.000 prisioneiros de guerra, nun momento no que non había fronte en Navarra, polo que os encerrados alí deben ser... [+]
Segundo Hernandez preso anarkistaren senide Lander Garciak hunkituta hitz egin du, Ezkabatik ihes egindako gasteiztarraren gorpuzkinak jasotzerako orduan. Nafarroako Gobernuak egindako urratsa eskertuta, hamarkada luzetan pairatutako isiltasuna salatu du ekitaldian.
