Documentais
Primeiro, un proxecto moi interesante e zumento. Unha vez máis, Juanmi Gutiérrez sacou a relucir no documental Oihalak adarreta unha realidade moi diferente á coñecida até agora. Con escasos recursos, pero do mesmo xeito que en traballos anteriores, cun importante traballo creativo. Cando un armenio quere que os seus desexos máis ocultos sexan cumpridos, colga un anaco de tea das ramas das “árbores dos desexos”. Ao director guipuscoano, esta tradición serviulle de título para o seu último documental, Oihalak, nas ramas. Un traballo que nos achega á realidade do pobo armenio desde unha perspectiva histórica, xeográfica e migratoria. A produción Gutik zura (dirixida por Mari Jose Barriola e con guión de Jon Maia) ofrécenos a oportunidade de mostrar o valor que tivo, ten e terá a relación entre o bosque, a madeira e a sociedade vasca. Viaxando desde a antigüidade cara ao futuro e explicando a relación entre o home e a madeira desta terra. No primeiro traballo Irrintziaren oihartzunak, de Iratxe Fresneda, tivemos a oportunidade de coñecer a Mirentxu Loiarte, unha das pioneiras máis atrevidas do cine europeo. Os ecos do Irrintzi son unha mirada que pretende explorar a memoria e a obra do cineasta navarro, relato dun encontro, procura dun tesouro cinematográfico de carne e óso: dun personaxe con dificultades para lembrar ou que non quere lembrar.Non podemos esquecer que grazas a Eriz Zapirain Gaur abre as súas portas, tivemos a oportunidade de ver unha crónica sobre unha orixe, xa que nos fala da creación de Euskaldunon Egunkaria, unha creación ilusionante e ilusionante. Dous dos soportes máis firmes da obra: por unha banda, a historia mesma; a través de moitos entrevistados, converteranos en testemuñas directas desa creación dura, bonita e gratificante. E doutra banda que é tecnicamente excelente, simple pero moi ordenado.

E por último –aínda que se move entre documentais e ficción– a proposta máis fresca, divertida e vándala, gañadora do Premio Zinemira deste ano:Pedaló. O director eibarrés Juan Palacios, puxo a Jon, a Joseba e a Eneko na costa vasca, para que sexan testemuñas. Tras comprar un pedaleo a través de Internet, partirán de Biarritz cara a Bilbao, nunha tola viaxe que durará uns 20 días e que durará uns días. Con moi pouco, demostráronnos que se pode facer unha produción especial, bonita e diferente.

As películas de ficción tamén foron proxectos destacados no
ámbito da Ficción. Un curioso e atractivo traballo de Koldo Almandoz, por exemplo. Estreado en Róterdan, Sipo Phantasma é un relato sobre naufraxios, vampiros, amores e cine.Bram Stoker, Murnau, Óscar Wilde e Nosferatu son algúns dos temas aos que se referiu, entre outros, a escandalosa presenza de Florence Balcombe (Maider Intxauspe). Tamén destaca Mara mara, de David Aguilar. As imaxes, a montaxe, o son e, sobre todo, as carencias das palabras, lograron que se fusionen dunha maneira magnífica, creando unha atmosfera moi difícil de describir a través das palabras. E, por último, Igelak. Aínda que me pareceu moi irregular, pareceume un pracer ver este terceiro traballo de Patxo Telleria. Porque en 97 minutos deume a oportunidade de vivir un momento bastante entretido. Unha interpretación axeitada, porque me deu a oportunidade de acabar con momentos musicais ben arraigados e cun pequeno sorriso. Á fin e ao cabo, escoitar o noso idioma na gran pantalla, sempre é unha alegría.

Na
sección Zinemira tamén se presentaron os 7 curtametraxes do catálogo Kimuak 2016 (selección de curtametraxes realizadas no País Vasco). A curtametraxe documental Gure hormek foi asinado polo colectivo As mozas de Pasaik, formado pola directoras María Elorza e Maider Fernández. Os autores partiron das paredes das súas casas para reflexionar sobre o espazo das mulleres. O realizador donostiarra Asier Urbieta presentou no Zinemaldia de Donostia o thriller político False Flag. Eneko Sagardoy e Maarten Dannenberg encabezan a repartición. O proxecto, denominado Beti bezperako koplak e coordinado por Begoña Vicario, é a interpretación dun verso de Maialen Lujanbio no fío das coplas da véspera de Santa Ageda. Utilizando o ritmo e a métrica da melodía de Santa Águeda, denuncia a violencia de xénero de forma dura e seca. O drama Camiñan, dirixido por Mikel Rueda, tamén coñecido no ámbito das curtametraxes, ten como protagonistas a Maribel Verdú e Germán Alcarazu e mostra a dous personaxes solitarios que se atopan no centro da nada. A sección está composta por Hileta de Kepa Sojo, Ihesa de Alejandro Díaz Castaño e Renovable, de Jon Garaño e Jose Mari Goenaga.

Pregunta do millón, cando se poderán ver todos estes traballos? Dado que o percorrido comercial que van ter será moi escaso, insignificante?, dar unha resposta un pouco complicada. Espero que a ra teña a oportunidade de vela nas salas de cine, pero prognostico que co resto será practicamente imposible. Cun pouco de sorte, poderemos vela nas casas de cultura dos pobos, en circuítos alternativos, en ciclos especiais ou quizais en televisión. Pero como noutras moitas ocasións, corren o risco de perderse no ostracismo. Cando digo que o cine vasco está san, non teñen máis remedio que fiarse de min.