Curtido de terra
Na novela de Joan Mari Irigoien Poliedroaren hostoak aprendemos que os nosos antepasados eran terra ou vento. Aprende tamén que hoxe en día a maioría das persoas mestizas ocupan dous elementos, e que a medida que cada un ten dun ou doutro nos fai iguais. Na literatura vasca, tras un longo período de confusión, o vento apoderouse da terra desde hai tempo. Excepto a de Patziku Peru.
O territorio literario de Perurena non ten nome, como Yoknapatawpha ou Obaba. Patziku non sacou das calzadas o escenario para os seus traballos. Cruza as marcas de Arantza ou Lesaka sen pedir permiso e tamén atopa acceso a Oiartzun. Ereñozu non lle é alleo, Berastegi tampouco. Supera con facilidade o alto de Uitzi, e non se avergoña de penetrarse en Basaburua ou Malerreka, onde se meteu con facilidade. Os seus límites son, pois, difusos, pero o seu corazón é compacto: Sistema planetario compartido por Goizueta e Leitza; incluíndo satélites, Uitzi, Gorriti, Areso, Ezkurra, Arano.
Queda claro: Patziku non é Faulkner nin Atxaga. Non quixo inventar un nome ficticio para pór en escena as súas obras, xa que renuncia á ficción tanto como as demais. Perurena ama historias que non pasaron polo tamiz da imaxinación, sucedidas en realidade, herdadas da xente humilde. Basta ler calquera obra de Patziku para darse conta de até que punto vive a fascinación da voz dos vellos. Dá á audiencia unha ratificación ou un selo cos vellos papeis dos arquivos municipais e eclesiásticos. No seu caso, o escritor é un comparador, un crente, un organizador dun caos de testemuños contraditorios. En mans doutro, o resultado sería unha fría investigación antropolóxica. Na de Perurena lese como fábulas. Especialmente cando o lector non pertence ao territorio do autor.
A elección de Patziku non está exenta de riscos. Nos seus libros, máis dun aprendería que o seu avó era un borracho, que a súa anciá tía dera a luz un neno, ou que o irmán do seu bisavó matara ao veciño a golpes. Aínda que reivindicamos a necesidade da memoria histórica, non todos aman ver así as cousas escuras da casa.
Tal e como o fixo o rei de Leitza, Perurena escribiu sen pelos na boca o encanto de Hil, a crónica das violentas mortes ocorridas na citada terra nos séculos XIX e XX. A última data de 1976. Con todo, no faladoiro final do libro (Epilogo, Aizkorari oliadura), fálase do asasinato do concelleiro de UPN José Jabier Mujika, a pesar de que se remonta a 2001. Estas liñas valéronlle poucos amigos no seu propio país. Os extremos inseguros dos que lle rodean non poden xamais afundir a pluma no peito de Patziku.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Non quero que a miña filla se disfrace de xitana nos caldereros. Non quero que os nenos xitanos da escola da miña filla gocen de xitanos nos caldereros. Porque ser xitano non é un disfrace. Porque ser xitano non é unha festa que se celebra unha vez ao ano, manchada de roupa... [+]
O camiño faise paso a paso, e hai un tempo aprendín que parece feito polo principio. Pero a xente tamén quere aprender a encher esa frase de contido. Só non podemos conseguir nada, quizá axiña que como comecemos. Incluso a gran afluencia de xente pode complicar a... [+]
Non actuou correctamente, había que tomar medidas, si non, non aprendemos. Ao parecer, non se daba conta do impacto do que fixera, seguía normal, ás veces cun aspecto máis feliz que os que lle rodeaban. Ademais, fala demasiado alto, iso non lle gusta a ninguén. Como as... [+]
Hezkuntza Sailak ez ei du ulertzen publikoko langileak zergatik joan garen grebara. LAB sindikatuari galdetzea dauka. Sindikatu horrek akordioa sinatu zuen sailarekin, 2023ko apirilean. Urte bi geroago grebara deitu dute haiek ere, aurrekoetan ez bezala, Hezkuntza Sailak... [+]
Profesor de Historia en homenaxe a un ex compañeiro que acaba de xubilarse. Bravo e máis bravo!
As leis educativas subliñan a importancia de fomentar o pensamento crítico no alumnado. Pero o claustro de profesores, nun tempo un espazo de debate de ideas e contraste de... [+]
A democracia liberal nos países occidentais parécese cada vez máis a unha democracia minimalista. O núcleo da definición sería que se respectan os cambios de goberno nas eleccións. A esta variante autoritaria, os politólogos Levitsky e Way chamárono autoritarismo... [+]
Mentres escribía esta columna, tiven que cambiar o tema, porque a miña atención se viu afectada polos aranceis de Trump. Necesitaredes poucas explicacións, é novo en todos os sitios, impuxo aos produtos chineses un 10% e aos produtos canadenses e mexicanos un 25%. O que... [+]
Esta cuña que o anuncio de substitución da bañeira por unha ducha en Euskadi Irratia anima xa ás obras no baño de casa. Anúnciase unha obra sinxela, un pequeno investimento e un gran cambio. Modificáronse as tendencias dos sanitarios nos aseos e estendeuse de forma oral a... [+]
Recollín o seu e-mail no portal da folga, no correo persoal. Ao principio pensei que era para dar a coñecer, como moitos outros, as posibilidades que temos ante a folga. Pero non, o e-mail recibido era o movemento político e comunicativo contra a folga.
Confesareivos que me... [+]
Asteburu honetan 'estetikoa' hitzaren inguruan pentsatzen aritu naiz, lagun batek esandako esaldi baten harira: “Lan hau estetikoa da”. Estetikoa hitzaren etimologia aztertu dut, badirudi jatorrian zentzumenen bidez hautematea zela bere esanahia, eta gerora... [+]
O día anterior, en Bilbao, reuninme cun amigo no bar Bira. Púxenme a pasear e dixen: “Claro, como es Giputxia, ja, ja”. E el subliñou que non era guipuscoano. Sen entendelo, continuei dicindo, “Ah! Non? Pero naciches en San Sebastián?”. “Si, nacín alí, pero eu... [+]