Playmobil e Planeta de Agostini publicaron a colección de bonecos de aventuras da Historia: 74 figuras históricas, todas elas masculinas. As dúas empresas tiveron que difundir a noticia e responder á presión das firmas e queixas recibidas a través de internet, prometendo que aumentarían as figuras das mulleres. Na páxina de facebook de Pikara, propuxemos facer unha lista entre todos, e lanzamos unha chea de nomes: Ada Lovelace, Mary Shelley, Rosalind Franklin, Emma Goldman, Lesbosko Safo, Mary Wollstonecraft, Olimpia de Gouges, Aspasia de Mileto, Hildegarda Bingen, Jane Austen...

Sandra Álvarez, autora do blog Negra cubana, deixou un comentario neste sentido: “Contade agora cantas mulleres brancas mencionastes e que escasa presenza temos as mulleres negras e indíxenas na vosa elección”. A verdade é que apenas Angela Davis, Rigoberta Menchú e Wangari Matai estaban nesa lista improvisada.

No artigo anterior conteivos que me arrepentín de haberme caído na polémica do “burkini” e a partir de aí, falei un pouco da necesidade do feminismo descolonial. Publicamos en Pikara o artigo Rachar ou espello de Alicia da tradutora e activista galega María Reimóndez: por un feminismo decolonial. Como explica tan ben e en profundidade esta necesidade, quero traervos as súas propias reflexións. Alicia no país das marabillas utiliza a metáfora do conto para criticar a forma na que as feministas occidentais achegámonos ás mulleres doutros contextos: “El, Alicia, xigante e dona da verdade redonda, trata de interpretar desde o seu contexto branco e cómodo no medio dunha paisaxe que non coñece”.

Aínda que no feminismo púxose de moda a palabra “interseccionalidad”, Reimóndez identifica dúas tendencias para interpretar experiencias de “outras” mulleres. Por unha banda, aplaudir as súas loitas pero exotizar ao mesmo tempo: Por exemplo, cando admiramos aos activistas do premio rosa da India. Doutra banda, a actitude de superioridade etnocéntrica: Denunciamos as violencias “salvaxes” que sofren as mulleres pobres de África, sen explicar que en gran medida son pegadas do colonialismo. En ambos os casos, non traemos grandes leccións da experiencia dos “outros”:
“Dicir que os feminismos (e os dereitos humanos) son unha creación occidental non só é prexudicial, senón falsa. Moitos dos dereitos que temos, como a auga potable ou os medicamentos xenéricos, conseguíronse grazas aos movementos rurais do Sur”, engade Reimóndez.

Tras a lectura do seu artigo, reafirmo os seguintes compromisos:

• Todos os pensadores feministas que leo, os brancos e os de Iparralde, non son garantía.
• En lugar de opinar sobre as opresiones dos “outros”, profundar nos seus discursos e loitas.
• Lembrar que Occidente é a vangarda do feminismo e dos dereitos humanos é colonialista. Por exemplo, cando escoito que o movemento queer ou os feminismos negros naceron en Estados Unidos, penso: “Que casualidade, todo créase en Estados Unidos?”.
• Entender e practicar o feminismo como un movemento revolucionario que se enriquece coa sabedoría e as prácticas de moitas persoas, e non como unha vangarda que debe evangelizar ao resto das mulleres.

Resumindo, a xira que María Reimóndez esixe aos feminismos de Occidente, eu tamén a fago no día a día: Deixar de comportarse como esta xigantesca e torpe Alicia.