A polémica ao redor da filtración dos papeis de Panamá reavivou a incerteza sobre os impostos dos paraísos fiscais. O concepto de paraísos fiscais é erróneo, xa que inciden nunha única característica dos territorios que en si mesmos son “xurisdicións secretas”. E é que, máis aló dos beneficios fiscais e de protección que ofrecen ao non residentes nestes territorios, estes lugares ofrecen bonificacións á banca secreta e á desregulación financeira. Con todo, cada territorio ten as súas características diferenciais. Por exemplo, a organización Tax Justice Network (TJN) clasificou en 2015 a 90 xurisdicións segundo o seu grao de segredo e en primeira liña da lista atopábanse Suíza, Hong Kong, EEUU, Singapura e Illas Caimán. Doutra banda, entre os principais centros financeiros que contan con investimentos xigantes por impostos, ademais de Suíza, Holanda ou Luxemburgo, atópase a City de Londres. A Citya ten ramificacións no Caribe, no Pacífico, na Canle da Mancha ou en Xibraltar.

Hai dous meses púxose de manifesto a facilidade coa que Panamá creou e asumido offshore por parte da comunidade extraterritorial. A actividade destas asociacións adoita realizarse fóra da xurisdición na que teñen rexistro e na que se ocultan os verdadeiros propietarios e orixes dos grandes ricos, empresas transnacionales, bancos ou fondos de investimento. Desde a súa creación, estas sociedades pantasmas operan desde calquera punto de protección fiscal; e as sociedades que aparecen nos papeis de Panamá utilizaron máis dunha trintena de correntes xurisdiccionais –a maioría están inscritas nas Illas Virjin Británicas–. Con todo, Panamá non é o único nesta actividade: En Delawa, principal protección fiscal para as empresas do IBEX-35, existen tamén numerosas asociacións offshore en Nevada ou noutros estados de EEUU. Os papeis de Panamá deron a coñecer que algúns bancos importantes que operan en Europa crean sociedades ficticias por mediación da oficina Mossack Fonseca, sempre que os seus capitais estean establecidos nesas correas xurisdiccionais para evitar a facenda pública.

Así mesmo, en 2014 produciuse a filtración de Luxleaks: ver artigo de Pello Zubiria no número 2516 de ARGIA; 17/07/2016. Con iso descubrimos que o Goberno de Luxemburgo levaba anos negociando cun gran número de empresas transnacionales, como Fiat ou Amazon, o recoñecemento dos seus beneficios no país a cambio dos impostos mínimos. Nesa época, Juncker era o primeiro ministro e ministro de Finanzas de Luxemburgo, e cando foi elixido presidente da Comisión Europea era perfectamente coñecido. Posteriormente, soubemos que este tipo de prácticas fiscais previas déronse tamén noutros países, como Irlanda con Apple ou Holanda con Starbucks. Segundo os cálculos da Comisión Europea, a fraude fiscal das grandes empresas roldará entre os 50 e os 70 mil millóns de euros ao ano. As últimas estimacións de TJN indican que a cantidade que se ocultaba nas escuras xurisdicións en 2014 oscilaba entre o 31% e o 44% do PIB mundial e entre o 10% e o 14% do total de activos financeiros do mundo. Por tanto, os Refuxios Fiscais son o instrumento fundamental de financiamento e desregulación do mundo que está na orixe da crise actual, símbolo do ultraliberalismo.

Os paraísos fiscais non son espazos independentes do sistema financeiro global, pola contra, aínda que sexan buracos negros do sistema, son esenciais para o seu mantemento. Son alicerces dunha rede financeira global, con conexións firmes coas entidades financeiras e o poder económico global. Por iso non existe unha vontade política real de eliminar os paraísos fiscais priorizando o interese xeral.