Joana Etxart é unha das iniciadoras da gardaría. En 2014 sentiron a necesidade de contar cun espazo deste tipo. Así contou Etxarte: “Como pais e nais, a necesidade xorde dunha frustración. O meu fillo deixou a gardaría para entrar na ikastola. A experiencia que tiven coa gardaría foi moi boa por unha banda, pero moi dura co eúscaro. Estivo na gardaría de Maule, e si no papel é bilingüe, oficialmente ou teoricamente, na realidade non é bilingüe. Non hai nada pensado para facer falar e utilizar o eúscaro, visto previamente. Quere dicir que o traballador que fala euskera poida que estea a falar unha amini en eúscaro, pero os maiores falan en francés. O meu fillo estudaba euskera comigo e desestudiaba na gardaría. Para min era unha vida violenta, dura. A relación que tiña co meu fillo en torno ao eúscaro era dura. Traíalle palabras como “Je veux encore” da gardaría e eu preguntáballe “iso en eúscaro!”. Tiña unha frustración, e vin que na miña contorna tamén había moitos pais e nais da miña xeración que sufrían a este nivel”. Etxart reuniuse coa súa nai, Joana Arantzet, e non atoparon unha aia que traballase exclusivamente en eúscaro. A Etxart pareceulle unha situación negra. Así se descubriu que en Anglet partían unha Casa de Aias (MAM Maison D’assistantes Maternelles). Os traballadores eran vascoparlantes e falarían en eúscaro.

A partir de 2017 oito nenos en todo o día

En 2014 Etxart e Arantzet e en xaneiro de 2016 xa estaba en marcha a Xübükota. Alugar e acondicionar un edificio de 97 metros cadrados no centro de Maule non foi fácil. Os dous pais crearon a asociación Ttipi Ttapa para iso e puxeron en marcha unha campaña de captación de fondos a través de Internet. O Goberno Vasco pretendía recadar 3.000 euros e conseguiu superar a cifra. Etxart non se mostrou moi contento coa resposta das institucións no vídeo que realizou en Kanaldude. Di que no Consello Xeral chamaron á porta un par de veces e din que é unha boa idea, pero non é seguro que se interesen, “ou ven o que hai que ver. Sinto que se futan moitas cousas, repítollo. Si non se fala euskera en dous anos, a esa idade na que se aprende o idioma... Eu síntoo”. A principios deste ano tampouco foi financiado pola Casa do Pobo de Maule e o Colexio Público de Zuberoa. Meses despois, o Colexio Público ha doado 4.000 euros. Udalbiltza incluíu a gardaría no seu proxecto de vida e traballo no Pirineo Vasco, e destinou 4.000 euros á posta en marcha da Xübükerga. A Oficina Pública do Eúscaro ofreceulles libros e xogos.

Luxi Agergarai e Marion Cazenave, dúas aias, cada unha delas pode coidar tres nenos ao longo de todo o día, desde os dous meses até o tres anos. Así, teñen seis nenos ao longo de todo o día e van de cando en vez. A finais deste ano cada un deles poderá gozar dun cuarto día completo. Por tanto, en 2017 serán oito os nenos que terán a oportunidade de estar todo o día en Xübükos. As dúas aias non poden responder a todas as peticións. Agergarai e Cazenave están contentos porque están a cumprir os seus desexos, traballan en eúscaro en Zuberoa, e os nenos teñen a oportunidade de escoitar eúscaro no centro de Maule. De feito, na maioría dos pais e nais un ou outro sabe eúscaro, pero non os dous. O seu principal obxectivo é que os nenos e nenas escoiten eúscaro. Tamén valoran outras características, como o pequeno espazo e o reducido número de nenos. Existen outras dúas modalidades de gardaría, unha dedicada a catro nenos ou menos na casa privada e outra, a gardaría clásica, que pode acoller entre 15-20 e 25 nenos.

Sylvie Genez prefire o modelo de inmersión

Sylvie Geneze é a nai de Antton. O pequeno só ten uns meses. Genez explica a Kanaldude por que el e a súa parella querían que o neno entrase na gardaría Xübükota: “Eliximos a implantación de Antton nesta gardaría por dúas razóns. Por unha banda, ser euskaldun é un dos aspectos máis importantes, non falo euskera ou moito mal. Vivo no País Vasco, polo que é importante que a cultura e a lingua de Antton estean ligadas ao eúscaro. A aia do meu fillo tamén era vasca, así que fixen esa elección. Ao saber que o pasado mes de xaneiro deixaba de ser neneira, busquei a outra neneira euskaldun. Atopamos a Luxi e o seu programa encantounos. O eúscaro é moi importante, pero ademais gustounos moito o seu proxecto. O sitio tamén nos gustaba. Non iamos instalar Antton nunha gardaría euskaldun si non fose un lugar axeitado.

O eúscaro é moi importante, pero tamén a contorna que se vai a ampliar. Estes son os criterios nos que se basea a nosa elección. Prefiro a inmersión, porque non sinto capaz de transmitir o eúscaro ao meu fillo. Falo mal, fago erros. Así, podo falar a miña lingua materna, en francés, cos meus fillos. Son dos campos, na miña familia, entre os meus amigos, son poucos os vascos, en cambio, por parte do meu amigo, en Muskildi, a maioría son vascos. Naturalmente, están a falar en eúscaro, así que Antton falará facilmente coas súas avoas, tías ou cusis, e o seguinte paso será a ikastola. Incrementarase nunha contorna compartida. Ademais, os amigos da miña filla están a falar de francés, e Antton tamén terá que desenvolverse nese ambiente, porque é unha lingua que todos coñecen, e tamén os vascos. Hai un mes que estamos nesta gardaría e estamos moi contentos. A inmersión non ten moita influencia, porque aínda non se fala, pero estamos contentos co equipo, co lugar, co proxecto e coa contorna vasca”.