Esperteime, como todos os días, escoitando o noticiario da radio. En Melilla, un home matou á súa ex noiva, de 22 anos, e suicidouse. A muller, de 32 anos, que se atopaba hospitalizada en Zaragoza tras recibir o coitelo do seu ex marido, faleceu. Nos sanfermines de Pamplona/Iruña outra muller denunciou ser violada, cun total de doce denuncias por abusos ou agresións sexuais en festas. O Goberno de Navarra repetiu a frase de sempre: “Son as consecuencias máis crueis das desigualdades entre homes e mulleres”.

Levanteime pesimista. As feministas e, en concreto, os xornalistas feministas habemos loitado para que a violencia se visibilizara nos medios de comunicación. Non só a violencia extrema no ámbito da parella, senón tamén as violencias que vivimos en diferentes contextos, incluídas as festas de verán. Está claro que se conseguiu a visibilidade, pero o son de moitos medios de comunicación métenos o medo e a dor: outro asasinato máis, outra violación máis... Os xornalistas chaman secuela á violencia e a miúdo informan con asombro: “Como deter esta incomprensible masacre?”, din. A pregunta retórica é que na maioría dos medios de comunicación, os máis consumidos, as reportaxes críticas de fondo non son habituais. Agora moitos critican o “ambiente salvaxe” dos sanfermines. Mentres tanto, nas festas de calquera pobo prodúcense múltiples agresións e acosos sexuais, e en Vitoria-Gasteiz habemos visto que en moitas ocasións as vítimas atópanse con violencia institucional e mediática.

Velaquí dúas pasaxes dun artigo escrito pola antropóloga Mari Luz Esteban en Berria: “A acumulación pública de adhesións contra a violencia ten unha gran influencia no aumento da concienciación. Pero a ‘saturación mediática’ non produce ningún efecto negativo ou dano colateral? (...) Que a idea que se pon de manifesto é que as mulleres, en definitiva, non somos capaces de facer fronte a esas situacións cotiás connosco mesmas, e que estamos obrigadas a buscar o apoio do Estado, dos medios de comunicación ou do movemento feminista. É dicir, alimentar a custodialización das mulleres, aínda que enchan as follas e as follas a costa do empoderamiento”.

É dicir, a saturación mediática pode facilitar ou bloquear a acción colectiva. En función da melodía, segundo as análises, pode aumentar a decepción e a frustración. Segundo o estudo Moniteo Global de Medios, nos medios de comunicación do Estado español as mulleres só son protagonistas do 28% das noticias, pero supoñen o 51% das noticias de criminalidade e violencia. Por tanto, se os medios de comunicación non corrixen radicalmente o androcentrismo, a mensaxe é: “Que as mulleres non somos máis que vítimas, ese é o noso principal papel na sociedade”.

Tamén me acordei do perigo da custodialización ao saber que no chupinazo de Sanfermin puxéronse moitos policías. Cando os medios alternativos fixámonos nas fotos do txupinazo (os homes tocando os corpos das mulleres e tirando das roupas), desexabamos un cambio de conciencia e de actitude, non unha resposta represiva. Aumentar o control social ante as agresións sexuais?

Mil preocupacións. Teño pesimismo.

Por último, lin a columna de Angel Erro (tamén en Berria). Di que as institucións anteriores querían manter en silencio a violencia dos sanfermines para defender a boa reputación das festas. Este ano, con todo, os informativos tiveron que realizar unha conexión en directo coas mobilizacións contra as agresións sexistas. A festa converteuse nun acto solidario e reivindicativo.

Si, é certo, o non aceptar o salto das políticas e da conciencia social de Pamplona xera máis decepción e é inxusto. O camiño é longo, pero estamos a dar pasos firmes.

Bo, sinto máis optimista.