Como chegaches ao feminismo?
Recordo que desde pequeno non me gustaban as cousas de ser nena. Por exemplo, vía películas de vaqueiros e, nesas películas, a moza sempre era unha criatura incapaz, tiña que axudarlle en todo, só gritaba nas pelexas... Era rabioso, porque me identificaba con esa figura, pero eu non o faría. A medida que aumenta vostede sente indignado. Logo, a universidade foi unha especie de espertar.
Estudou xornalismo, non é así?
Si. Pensa en Leioa, estudando xornalismo, naqueles tempos... Tomei conciencia política. Abrín os ollos e vin moitas cousas que ocorrían no mundo, moitas máis cousas das que eu sospeitara. Tamén me dei conta de que podía facer algo. Gocei moitísimo. Coma se crecería de súpeto, na universidade comprendín que non había outra opción que meterme en problemas.
Despois traballou como xornalista?
Quixen ser xornalista toda a miña vida, pero quería ser un reporteiro de guerra, como Rosa María Calaf e Carmen Sarmiento, e ao terminar os estudos deime conta de que estaba moi lonxe. Así que, en lugar de ser bolseiro nun medio que non me interesaba, entrei nun máster de colaboración. Fixen prácticas en Venezuela e fun xefe de comunicación dunha organización de dereitos humanos. Cheguei alí xusto despois de que Chávez gañase as eleccións: iso si que se meteu en problemas. Era un emprego de ilusión: Traballaba na asociación de familias de vítimas de Caracazo. Recollía testemuños, entre outros, de persoas que lle fixeron desaparecer á súa familia, de persoas que lles torturaron... Vin que a violencia ten moitas caras e que é moi importante dar a coñecer todas elas. Tamén aprendín a bailar salsa. Ao cabo dun intre volvín.
E como xurdiu Faktoria Lila?
Un amigo e eu iniciamos a cooperativa fai 9-10 anos. Obxectivo: axuntar e traballar a cooperación, a igualdade de xénero e a comunicación. Ambos eramos xornalistas, traballabamos en cooperación, e interesábanos moito o feminismo. Empezamos a traballar con institucións e outros. Cada vez comezaron a chegar máis cousas relacionadas coa igualdade e decidimos que o feminismo tamén aparecese na nosa web, un termo que a xente rexeitaba naquela época. Pero nos saían tantas cousas que pensabamos xuntar todas as cousas do feminismo nun espazo, e que ese espazo fose máis urbano. Iso é Faktoria Lila. Logo, como colleu un tamaño determinado, é un proxecto pola súa conta, e hoxe en día estou inmerso nese proxecto.
Que liñas de traballo traballades?
Realizamos talleres presenciais e en rede. O obxectivo de Faktoria Lila é devolver o feminismo de face aos principiantes. Todas as mulleres vivimos o patriarcado de mil maneiras cada día, polo que o noso obxectivo é traer o discurso feminista ao día a día. Traballamos sobre todo o amor romántico e a beleza. Creo que estes son os ámbitos fundamentais da desigualdade.
A clave da nosa proposta é partir das vivencias. Non explicamos nada, senón que damos ferramentas para que cada un sáibao. No patriarcado é inevitable que sintamos patriarcais, porque se non, pasaríanos o día cortando as veas ou pondo patas para arriba as rúas. Para sobrevivir sen moita dor, tes que converterche en cómplice do patriarcado, así que o importante é que cada un fíxese nas complicidades que construíu para sobrevivir no patriarcado. Se os descobres xa non serven e ti es unha persoa moito máis libre e feliz.
Por que estas dúas liñas de traballo parécenche tan fundamentais?
Ten que ver con todo o que conquistamos. Nas leis hai igualdade, iso é verdade. No Estado español, a exclusión é ilegal e temos dereitos. Conseguimos a igualdade formal grazas a séculos de loita feminista, pero na sociedade seguimos sendo baratas, e en casa somos escravos, xa que seguimos co 80% dos labores de coidado a cambio de diñeiro. Tiñan que atopar un pretexto para que esas mulleres seguisen facendo esas tarefas: aprender, guiar, ter unha conta corrente e sobrevivir economicamente. Parecía que, unha vez conseguidos todos eses logros, mandariamos ao diaño ao patriarcado, a imposición das tarefas domésticas e o feito de que fosen obreiros de segunda, pero...
Foi a ideoloxía do amor romántico a ferramenta para seguir pisando?
Enganáronnos: deixamos que nos controlen, que nos impoñan a monogamia e a heterosexualidad, que nos digan como amar, como tocar a pel, e que o amor e o sexo marchen sempre xuntos.
Temos un problema co amor, iso está claro, porque a Organización Mundial da Saúde (OMS) di que a metade das mulleres asasinadas no mundo son asasinadas pola súa parella ou expareja. Por tanto, no espazo do amor, ademais de coidar gratis e satisfacer as necesidades de todos os demais, mátannos. En nome desa ideoloxía mátannos. A lei de violencia de xénero do Estado español non tenche en conta, salvo que teñas unha relación sentimental co agresor. A muller asasinada recentemente en Vitoria-Gasteiz, por exemplo, non será considerada vítima de violencia de xénero. Por iso, tampouco consideran como tal ás prostitutas asasinadas e non poden negarse a sufrir violencia de xénero. Á ideoloxía patriarcal e ao capitalismo vénlle perfectamente a idea do amor romántico que hoxe en día existe. Cada un ten que buscar como quere amar, como quere facer un talo e, se quere, que os une.
Tamén mencionou a beleza. Naomi Wolf explícao
moi ben. Creo que todas as mulleres deberiamos ler The Beauty Myth [O mito da beleza], en abril ou así, e logo dicilo á operación bikini. Wolf di nese libro que queren sernos dóciles. Todas as mulleres do mundo estamos sometidas a unha opresión estrutural: por que diaños o aceptamos? Pois porque dedicamos a enerxía a outras cousas, porque o principal mandato do patriarcado é que nos guste, e para compracer aos demais temos que ser moi bos, coidar a todo o mundo, predicir e satisfacer as necesidades de todo o mundo, e tamén temos que ser moi ben parecidos, altos, delgados, con grandes tetas, mozas, sen pelo azul, sen uñas, nin uñas na cabeza, nin pelo nas uñas. É terrible e, ademais, imposible. O patriarcado púxonos un obxectivo dese tipo, non o consigamos nunca. Se deixamos de gustar a todo o mundo, empezaremos a tentar gustarnos a nós mesmos, porémonos en dúbida moitas cousas, e aí terminará o patriarcado.
Como partiu O Parafuso?
Se cadra estragarei a lenda, xa sabes, para cando sacemos o lote no DVD, pero... Pedíronme participar nunha mesa redonda sobre comunicación e revolución, e alí estaba A Tuerka, que aínda non era Pablo Iglesias. Reuniuse moita xente, era un público moi masculino, así que aproveitei a oportunidade e dei os meus mellores. Igrexas quedou de pedra e logo, no bote que había detrás da mesa, preguntoume si faría uns curtos vídeos. Asentín. Nun principio, A Tuerka creouse para facer unha crítica feminista. Con todo, en canto cheguei ao segundo ou terceiro programa, empecei a falar do que quería. A miúdo, non sigo a axenda política xeral, e fágoo con intención, porque creo que as feministas temos a nosa propia axenda e que temos que abordala.
Por mor dos vídeos, recibiches moitos ataques.
A primeira tempada foi incrible. Antes de que saíse o segundo programa, ameazáronme de morte. Son tan previsibles as persoas rebeldes, sempre me insultan da mesma maneira, falando do meu físico e da miña vida sexual.
A miña sexualidade é, por unha banda, moi intensa: de pene a gato, de puta... Ou, se non, ninguén quere tocarme, nin sequera cun pau. Ás veces, todo iso dílleme nunha frase. Interésalles moito a miña vida sexual, tamén me lanzan propostas: por onde me meten o pene, que mo meten no grupo... Logo, por suposto, chámanme lesbiana constantemente, como insulto. Sobre o meu corpo, sete billóns dinme que son gordo e feo, e un ou dous dos sete billóns dinme que estou moi ben.
Como afrontalo?Ao principio
líaos a todos e dicía que non me afectaban. Non é certo. Non teño medo; á fin e ao cabo, o medo é unha oportunidade e non vouno a permitir. Non me condicionan en absoluto, pero me afectan, porque ti sabes que estás a facer algo por iso, que non o fas só por ti, senón porque é suficiente, e que é inxusto que che agridan tanto como aquilo, e que tales ataques sexan tan violentos. Non me asustan e non me condicionan, téñoo claro, pero me enfado.
A miúdo contestas con humor.
E como podes contestar si insúltanche (puta, etarra, vaca, feminazi) e cando matan a dúas mulleres dinche que pasa con todas esas mulleres que levan aos seus homes ao suicidio? O humor é unha arma impresionante, unha ferramenta que estamos a descubrir no feminismo. Utilizando o humor, desármaos. Canto máis ri vostede, máis se enfurecen eles. Canto máis sarcásticos sexan os vídeos, máis forte e forte é a indignación dos rebeldes. Eles están a falar en serio e ti estasche rindo cada vez máis. Creo que até agora habemos subestimado a forza do humor.
En decembro de 2015, fuches candidato ao Senado por España, en Bizkaia, da man da coalición EH Bildu. Fixeches a campaña con Onintza Enbeita, candidata ao Congreso. Fixeron unha campaña especial, non se pode negar.
Para empezar, paseino xenial e iso é fundamental. Comezamos coa lema “Bizkatik Madrilera todo son curvas”. Onintza e eu somos mulleres feministas e gordas. Iso é tremendamente político, non só recoñecernos a nós mesmas como mulleres feministas, senón aceptar que non entramos na medida 38, nin sequera no 42. É político dicir que non estamos bos, polo menos non como manda o patriarcado. Grazas aO Parafuso deime conta de que no feminismo sempre estamos a falar do corpo, “o noso corpo, o noso campo de batalla”, pero, de súpeto, o corpo non é algo tan abstracto; de súpeto, a cara e o corpo de Irantzu forman parte da loita: aí están, a xente veos... Se non se trouxesen os corpos de Onintza e Irantzu á mesa, perderiamos a oportunidade de facer política. O é, aínda que dificilmente o entendes si es home ou si únesche ao canon de beleza (aínda que moi poucas mulleres senten que estean de acordo co canon de beleza).
Que aprendiches coa campaña?
Aprendín, entre outras cousas, como era ser muller nun mundo así. A miúdo lémbranche que es unha muller, moito máis do que che podes lembrar a ti mesmo. Se cadra os homes asómbranse, pero as mulleres estamos en diferentes espazos, sen pensar continuamente que somos mulleres. Nestes espazos masculinizados, que non só están cheos de homes, senón que son homes poderosos, a muller é unha presenza constante, evidente, coma se foses unha pottoka.
Nas eleccións de xuño, a candidatura cambiou. Que opina vostede respecto diso? A algúns
lles parecerá unha aposta demasiado arriscada que Onintza e eu presentásemosme como candidatas, as dous feministas públicas, sen pelos na boca, pero eu creo que nalgunhas cousas non se botará atrás. Á fin e ao cabo, non eramos máis que a cara de todo isto; tiñamos ao noso lado a todas as compañeiras feministas, apoiándonos. Avanzaron un paso os militantes da base do partido e o propio partido, é de agradecer, e non se van a deixar de lado cousas como a mención explícita no programa do feminismo, a presenza das mulleres feministas nas campañas en primeira liña, a inclusión na axenda de temas que o feminismo sempre abordou...
Kazetaria da, ikasketaz; hala ere, garapenerako lankidetzan jardun du hainbat urtez. Militante feminista ezaguna da. Gaur egun, Faktoria Lila ekimenaren barruan, blog batean idazten du, eta desprintzesatzeko tailerrak ematen. Bideo laburrak egiten ditu La Tuerka interneteko programan. Espainiako senaturako hautagai izan zen 2015eko abenduan, EH Bildu koalizioaren eskutik.
Bere jardunaren ondorioz jasotzen dituen erasoez mintzatu gara elkarrizketan, hala ere, aurrez aurrekoan erantzun oso positiboak jasotzen dituela azpimarratu du Varelak. "Gehien-gehienek eskerrak ematen dizkidate egiten dudan lanagatik. Izugarri hunkigarria da hori".
Esta cuña que o anuncio de substitución da bañeira por unha ducha en Euskadi Irratia anima xa ás obras no baño de casa. Anúnciase unha obra sinxela, un pequeno investimento e un gran cambio. Modificáronse as tendencias dos sanitarios nos aseos e estendeuse de forma oral a... [+]
Tiven moitas dúbidas, independentemente de que abrise ou non o melón. Atrevereime, maldita sexa! Quero pór sobre a mesa unha reflexión que teño en mente hai tempo: non é xusto que a muller que deu a luz teña a mesma duración que o outro proxenitor. Mellor dito, o mesmo... [+]
Goldatz talde feministak antolatua, ortziralean, urtarrilaren 3an, Jantzari dokumentala proiektatuko dute Beralandetan (17:30ean) eta biharamunean, urtarrilaren 4an, Berako bestetako tradizioak aztergai izanen dituzte Maggie Bullen antropologoarekin leku berean (10:30).
Ander Magallon, Mikel Irure eta Xabier Jauregi Metropoli Forala saioan egon dira maskulinitate berrien inguruan mintzatzen.